واکاوی عوامل مؤثر بر مطلوبیت محورهای پیاده در سطح شهرها (مورد پژوهی: شهر مشهد)

کرامت اله زیاری¹ ابوالفضل منصوری اطمینان²

1) فوق دکترای مهندسی شهرسازی، استاد برنامه‌ریزی شهری، دانشكده جغرافيا، دانشگاه تهران، ایران
2) دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

محل انتشار : سومین کنفرانس مهندسی عمران، معماری و شهرسازی(3cau.ir)
چکیده :
طی دهه¬های اخیر، گرایش به زندگی ماشینی، حضور گسترده وسایل نقلیه و تغییر چهره شهر به‌واسطه چیرگی اتومبیل بر فضای شهری، منجر به جدا گزینی مردم از فضاهای عمومی شهری شده است. نظر به اینکه، فضاهای شهری بستر زندگی و فعالیت شهروندان محسوب می¬شوند که بیشترین ارتباط را با مردم و محیط¬ زندگی افراد برقرار می¬کنند، درنتیجه با توجه به ویژگی¬های افراد و گروه¬های سنی، جنسی و اجتماعی باید بتوانند محیط ایمن، سالم، پایدار و جذابی فراهم کنند. بدین ترتیب، دراین‌بین، یکی از مهم¬ترین این فضاها که می¬تواند دربرگیرنده تمام این ویژگی¬ها بوده و پیونددهنده¬ی بین مردم و فضاهای عمومی شهری باشد، می¬توان به محورهای پیاده در سطح شهرها اشاره کرد. محورهای پیاده قسمتی از فضاهای شهری هستند که به دلیل دارا بودن برخی ظرفیت¬های خاص، در تمام یا بخشی از ساعات شبانه¬روز، کاملاً بر روی حرکت سواره بسته می¬شوند و به¬طور کامل به حرکت عابران پیاده اختصاص می¬یابند. این محورها، اغلب شامل تجهیزاتى براى ارتباطات اجتماعى وسیع¬تر، گسترده¬تر و نزدیك¬تر است و مجموعه¬ای از عوامل مختلف در مطلوبیت آن¬ها اثرگذار هستند. با این تفاسیر، پژوهش حاضر در راستای واکاوی عوامل مؤثر بر مطلوبیت محورهای پیاده در سطح شهر مشهد انجام‌گرفته است؛ بنابراین، این پژوهش پس از مرور مبانی و مفاهیم مرتبط، مبتنی بر تحلیل محتوای کیفی و متناسب با شرایط شهر مشهد، به تدوین عوامل مؤثر بر مطلوبیت محورهای پیاده در سطح این شهر اقدام نموده است و در ادامه با مراجعه به 40 نفر از متخصصان و نخبگان مرتبط با موضوع این پژوهش، با استفاده از روش تحلیل سلسله¬مراتبی و در محیط نرم¬افزار اکسپرت جویس به اولویت¬بندی عوامل مؤثر بر مطلوبیت محورهای پیاده در سطح شهر مشهد مبادرت نموده است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که ایمن بودن مسیر، همه¬شمول بودن مسیر، دسترسی به کاربری-های مطلوب، داشتن آسایش اقلیمی، جذابیت بصری، دسترسی به حمل¬و¬نقل عمومی، نظارت اجتماعی، وجود مبلمان و تجهیزات مناسب، راحتی مسیر و داشتن پارکینگ مناسب، ازجمله عوامل مؤثر بر مطلوبیت محورهای پیاده در سطح شهر مشهد محسوب می¬شوند و همچنین از دید متخصصان از بین این عوامل، همه¬شمول بودن مسیر (با امتیاز 195/0)، نظارت اجتماعی (با امتیاز 145/0) و ایمن بودن مسیر (با امتیاز 121/0) به ترتیب در جایگاه¬های اول تا سوم از حیث تأثیرگذاری بیشتر قرار دارند.
کلمات کلیدی : پیاده¬¬روی پیاده¬مداری محورهای پیاده شهر مشهد.