تجلی نوآوری در سنت در نگارگری معاصر ( با تحلیل چند اثر از محمود فرشچیان )

الهام دیبا مقدم¹

1) گروه هنر، دانشگاه فنی و حرفه ای، تهران، ایران.

محل انتشار : ششمین کنفرانس بین المللی و هفتمین کنفرانس ملی عمران، معماری، هنر و طراحی شهری(7iccacs.ir)
چکیده :
نقاشی ایران در چند دهه ی اخیر کوشیده است با حرکت جهان بسوی مدرنیته، با آن همگام گردد و با بهره گیری از موضوعات، مواد و تکنیکهای اجرایی جدید، توانمندی هنرمند مدرن را به منصة ظهور برساند. اما از یک سو نگارگری- نقاشی سنتی ایرانی- با داشتن قواعد خاص و نسبتاً محدودِ موضوعی و تکنیکی، قالب مورد پذیرش نقاش دنیای مدرن، نیست؛ و از دیگر سو، به دلیل موضوعات تکراری حمایت مخاطبان خود را هم کمرنگ دید و در نهایت منزوی شد. نقاشان هم، بنا به سلایق و دیدگاه برگرفته از دنیای مدرن، طرح های خلاقانه ای را ارائه می دهد؛ درحالیکه برخی از آنها به دلیل ناهمگونی با فضای ملی- مذهبی و ناخودآگاه جمعی جامعة ایرانی، نمی تواند مخاطبِ چندانی را جذب نماید، لذا ، نیروی ترغیبی برای هنرمند ایجاد نمی گردد. اکنون مسئله این است که چگونه می توان ضمن در نظر داشتن ویژگی های هنر مدرن و احترام به اندیشه و دیدگاه هنرمند دنیای نوین، مخاطب مقید به سنت و معتقد به امور قدسی را با خود همسو ساخت؟ آیا می توان روحی تازه به کالبد نقاشی سنتی دمید؟ هدف از تحقیق، مرور راهکارهایی است که نگارگری ( نقاشی سنتی ایرانی ) و نوآوری را درهم می آمیزد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و جمع آوری اطلاعات به روش کتابخانه ای است. در نهایت این نتیجه حاصل شد که، برخی نقاشان معاصر، ضمن بکارگیری پاره ای از سنتهای نگارگری کهن که هم سنخِ جامعة ایرانی است، فضایی کاملاً جدید را ایجاد نموده اند که نه تنها کمال مطلوب خویش را به منصه ظهور رسانده، بلکه موفق به جلب نظر مخاطب سنت گرای خود گردیده است. نگارگری ایران با خلاقیت و ایده های ناب اساتیدی چون محمود فرشچیان حسِّ تازه ای به خود گرفته و ساختار موضوعی و تکنیکی آن را متحول ساخته است.
کلمات کلیدی : نگارگری معاصر نوآوری سنت نقاشی سنتی ایرانی محمود فرشچیان.