موزه ها برای همه: فرصت ها و چالش های عمل موزه‌ای متساوی بخش مطالعه موردی: موزه علم لندن

فرحناز یگانه¹

1) کارشناسی ارشد مطالعات موزه- دانشگاه یوسی‌ال لندن

محل انتشار : First international conference of Museums (museumuma1402.ir)
چکیده :
موزه ها خود را به عنوان نهادهای فرهنگی مردم‌سالار معرفی می‌کنند و مدعی می‌شوند که مکان‌های عمومی در خدمت همگان هستند. اما به دلیل وابستگی به دانش، سطح سواد و ارتباط با جامعه علمی، موزه‌ها ممکن است نخبه‌گرا و غیرقابل دسترس باشند و فقط توسط تحصیل‌کردگان و نخبگان مورد توجه و بازدید قرار گیرند. این مساله باعث می شود که موزه‌ها در معرض خطر تبدیل شدن به نهادهایی غیر مردم‌سالار قرار گیرند، به طوری که نه تنها فراگیر نباشند، بلکه طردگرا نیز باشند. موزه‌ها همچنین ممکن است، به دلیل موانع اقتصادی، اجتماعی، فیزیکی، زبانی و جغرافیایی، و غیره باعث محرومیت و طرد برخی گروه‌های جامعه از دسترسی به موزه، بهره مندی از منابع و فعالیت‌ها، و مزایای آن شوند. در نتیجه، در صورت عدم شناسایی و برطرف کردن چنین موانعی، موزه‌ها این طردگرایی را تشدید و تقویت می‌کنند. مفاهیم «فراگیری، برابری، و تنوع»، بیش از دو دهه است که توجه بسیاری از موزه‌ها در سراسر جهان را به خود جلب کرده و به عنوان مفاهیم کلیدی برای بحث، تحقیق، و عنوان کتاب‌ها، همایش‌ها، و غیره مطرح شده‌اند؛ همچنین، این مفاهیم به عنوان شعار ایکوم (شورای بین المللی موزه ها) برای روز جهانی موزه در سال ۲۰۲۰ انتخاب شدند. این توجه، موید این نکته است که موزه‌ها به کفایت فراگیر و به روی همگان باز نیستند و به طور نظام‌مند افرادی را از شرکت در فعالیت‌های خود محروم کرده‌اند. آمارها نشان می‌دهند که قشر اصلی بازدیدکنندگان موزه‌ها، از پایگاه اقتصادی و اجتماعی بالاتر، دارای تحصیلات و از نظر نژادی، بیشتر اروپایی و سفیدپوست، بدون معلولیت و شهرنشین هستند. بنابراین، برخی از اقشار و گروه‌های جامعه از دسترسی به موزه‌ها و فعالیت‌های آن‌ها محروم شده‌اند. موزه های علوم، مراکز و خانه‌های علوم به عنوان نهادهای آموزش غیررسمی علوم، نقش مهمی در درک، یادگیری و مشارکت عموم مردم در زمینه علم و ترویج علم ایفا می‌کنند. هدف آن‌ها، علم برای همه است، به این معنا که تمام افراد جامعه بتوانند به علم و موضوعات علمی دسترسی داشته باشند؛ چرا که علم در جوامع دارای جایگاه ویژه ای است و نقش بسیار مهمی را ایفا می کند. در دسترس قرار دادن علم برای عموم مردم، تلاشی برای همگانی کردن علم است. اما فراگیری و تساوی از چالش‌های موزه‌های علوم نیز هست. داده‌ها در انگلستان نشان می‌دهد که دسترسی به موزه‌های علوم و مشارکت در آن‌ها نه تنها فراگیر نیست، بلکه تساوی بخش نیز نیست. این تحقیق با انتخاب موزه علم لندن به عنوان مطالعه موردی و با بهره‌گیری از مفهوم میدان بوردیو، بررسی می‌کند که چگونه مفهوم تساوی در موزه فهمیده می‌شود، در سیاست‌گذاری‌های موزه منعکس می‌شود، و چگونه در عمل اتفاق می افتد. در ارایه برای این کنفرانس، تمرکز بر سوال سوم با انتخاب یک بخش از فعالیت‌های موزه در وب‌سایت آن، خواهد بود. این تحقیق با توجه به بحث‌های اخیر موزه‌ها پیرامون فراگیری، برابری، و تساوی، بر اهمیت فهم و عمل متساوی و تمایز آن با برابری تاکید می‌کند: اینکه چرا تمرکز به جای برابری باید بر تساوی باشد و چگونه توجه به تساوی در عمل‌های موزه‌ می تواند به داشتن موزه‌های فراگیر که درهای آن به روی همگان باز است، کمک کند. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که موزه علم لندن، علیرغم تمامی چالش‌های موجود، سعی دارد مفهوم و کنش تساوی را به عنوان منطق عمل میدان خود در نظر گیرد. کارمندان موزه (آنهایی که مصاحبه شده بودند) نیز مفهوم تساوی را با توجه به دپارتمانی که در آن مشغول به فعالیت هستند، فهمیده و سعی در هماهنگ کردن عمل‌های خود با آن دارند. آن‌ها علم را به شکل فراگیرتری تفسیر کرده، و تلاش می کنند تا مخاطبان را به فهمیدن نقش علم در تمام ابعاد زندگی روزمره‌شان تشویق کنند. موزه علوم لندن با اتخاذ چنین منطقی سعی در تغییر روابط قدرت به سمت تساوی دارد.
کلمات کلیدی : برابری تساوی فراگیری موزه‌های علوم.