تأملی بر چگونگی کاربست اصل معنویت گرایی در بازآفرینی محلات تاریخی

فاطمه صفار سبزوار¹

1) استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران.

محل انتشار : کنفرانس ملی معماری، شهرسازی، هنر، طراحی صنعتی، ساخت و فناوری حکمت بنیان(icahu.com)
چکیده :
محلات تاریخی به مثابه قلب تپنده¬ی شهرها، منابع فرهنگی عظیمی هستند که در هویت بخشی به حیات شهری نقش بارزی ایفا نموده¬اند. بازآفرینی این محلات با توجه به زمینه¬های مختلف فرهنگی، اجتماعی و .... ضروری به نظر می¬رسد. با توجه به اینکه فرهنگ غالب شهرهای ایران آمیخته با ارزش¬های اسلامی است، سؤالات پژوهش به این ترتیب مطرح می-شود که اولاً چگونه می¬توان فرآیند بازآفرینی شهری در فرهنگ ایرانی- اسلامی را مورد بازخوانی قرار داد؟ و ثانیاً، با توجه به اینکه در فرهنگ اسلامی همه¬ی نمودها و تظاهرات زندگی بشر منبعث از تفکر معنوی و ارزش¬های برگرفته از آن است، اصول و راهکارهای بازآفرینی محلات تاریخی با تکیه بر اصل معنویت¬گرایی چیست؟ رویکرد پژوهش حاضر کیفی و از نوع توسعه¬ای و کاربردی است و از روش¬ تحقیق تحلیل تفسیری و توصیفی تحلیلی استفاده شده است. در این پژوهش با استناد به منابع کتابخانه¬ای و نوشته¬های موجود در زمینه¬ی مفهوم نو شدن در اسلام و سپس تحلیل تفسیری آن¬ها بر توجه همزمان به اصول ثابت و لایتغیر و ارزش¬های وحیانی اسلام از طرفی و مستلزمات و ظرفیت¬های نوگرایی و تغییرپذیری جامعه¬ی ایرانی از سوی دیگر و نمود آن¬ها در فضای فکری، عملی و کالبدی شهرها در فرآیند بازآفرینی تأکید شده است. در ادامه با تکیه بر اصل معنویت گرایی، در فضای عملی و کالبدی شهرها و در غالب ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی، اصول و راهکارهای بازآفرینی مورد بررسی قرار گرفته است. حفظ حقوق همسایگی، مشارکت، تعاملات انسانی و تقویت سرمایه¬های اجتماعی، عدم وابستگی اقتصادی و خودکفایی، مبارزه با فقر و جلوگیری از رشد و توسعه¬ی فقر شهری، ظهور پر رنگ¬تر عناصر و فضاهای مذهبی نسبت به مظاهر زندگی مادی، حفظ و احیاء آثار تاریخی با ارزش در محلات، رعایت عدالت و هم¬زیستی با طبیعت از مهم¬ترین اصول بازآفرینی محلات تاریخی با تأکید بر اصل معنویت¬گرایی می¬باشند.
کلمات کلیدی : بازآفرینی محلات تاریخی فرهنگ ایرانی- اسلامی معنویت گرایی