مقایسه تطبیقی معماری کاخ های صفوی و گورکانی

لاله آشنا¹

1) دکترای برنامه ریزی شهری

محل انتشار : کنفرانس ملی معماری، شهرسازی، هنر، طراحی صنعتی، ساخت و فناوری حکمت بنیان(icahu.com)
چکیده :
پیشینه ارتباط متقابل معماری ایران و هند به دوران پیش از اسلام باز می گردد. این ارتباط و تعامل در دوره اسلامی به ویژه دوره گورکانیان به دلیل ارتباطات سیاسی و اجتماعی و گسترش دامنه حکومت ها توسعه یافت و هنر و معماری شبه قاره هند تحت تاثیر هنر و معماری ایران قرار گرفت. اهمیت و نقش ایران در شکل گیری آثار معماری گورکانی چنان بود که بسیاری از طرح های ساخته شده در هند بر اساس الگوهای ایرانی اجرا میشد. البته نباید تاثیر فرهنگ هند بر ایران را نادیده گرفت. در واقع این تاثیرات تا حدودی دوسویه بوده است. در این میان گورکانیان نیز به مانند صفویان به توانایی معماری در بازنمایی فرهنگ و اندیشه های های حاکم واقف بوده و از آن بعنوان ابزاری برای نمایش قدرت استفاده می کردند. در این میان کاخ ها بعنوان نماد قدرت حاکمان نقش مهم و اساسی در انعکاس و بازگویی شکوه و عظمت حکومت ها ایفا می‌کرد. در تحقیق حاضر کاخ های دوران صفوی و گورکانی جهت بررسی تطبیقی ویژگی های معماری این دو دوره انتخاب شده اند و برای این منظور کاخ چهلستون اصفهان و کاخ-قلعه سرخ آگرا بعنوان نمونه موردی مورد بررسی قرا گرفته اند. روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و برای تطبیق و مقایسه داده های همزمان، از روش یافته اندوزی داده ها به شیوه کتابخانه ای استفاده شده است. نتایج حاصل بیانگر اینست که در دوره صفویه تفکرات حاکم بر معماری در چارچوب یک سری اصول و قواعد تحت عنوان دستور زبان مکتب اصفهان ارائه می‌گردید، اما ساخت بناهای گورکانی در هر دوره از حکومت پادشاهان، دستخوش تغییرات سلیقه ای آنان میشد. اما علیرغم تفاوت های موجود، معماری کاخ های صفوی و گورکانی از برخی جهات کلی دارای شباهت های قابل مقایسه می‌باشند.
کلمات کلیدی : معماری ایران معماری هند کاخ صفوی گورکانی