بررسی و تحلیل نابرابری های فضایی درون شهری در برخورداری از خدمات عمومی شهری از منظر عدالت فضایی

حمیدرضا رزمی¹ لادن حسینی نژاد²

1) گروه معماری، واحد علی آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی آبادکتول، ایران.
2) دانش آموخته کارشناسی ارشد، مهندسی معماری، موسسه غیر انتفاعی میرداماد، گرگان، ایران.

محل انتشار : نهمین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و مهندسی و ششمین کنگره بین المللی عمران، معماری و شهرسازی آسیا(9icrsie.com)
چکیده :
ﺷﻬﺮ ﻣﺤﺼﻮل رواﺑﻂ و ﻣﻨﺎﺳﺒﺎت ﭘﯿﭽﯿﺪه اﻗﺘﺼﺎدي و اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ. اﻣﺮوزه ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺟﺪاي از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ و ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﯿﺎﺳﯽ و اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ اي از ﺗﻀﺎدﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺪل ﺷﺪه اﻧﺪ ﮐﻪ ﻃﺒﻘﺎت ﻣﺘﻤﺎﯾﺰ اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﮐﺎﻣﻼً از ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﺷﮑﺎف ﺑﯿﻦ ﻓﻘﯿﺮ و ﻏﻨﯽ روز ﺑﻪ روز ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﯽ ﺷﻮد، ﺑﻪ ﺑﯿﺎﻧﯽ دﯾﮕﺮ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی هاي ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﺎزﺗﺎب ﻓﯿﺰﯾﮑﯽ ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮی هاي اﻗﺘﺼﺎدي- اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ اﺳﺖ. دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ، ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺑﺮﻗﺮاري ﺗﻌﺎدل در درون ﺷﻬﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﻋﺪاﻟﺖ ﻓﻀﺎﻳﻲ در ﺷﻬﺮ ﺑﺮوز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﺑﺮﻗﺮاري ﻋﺪاﻟﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن ﻋﺪاﻟﺖ ﻓﻀﺎﻳﻲ راه ﺣﻞ ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﺎرﺳﺎﻳﻲ ﻫﺎ و ﻧﺎﻫﻨﺠﺎري ﻫﺎ در ﺷﻬﺮ اﺳﺖ. موضوع عدالت و پیوند آن با فضا در قالب گفتمان عدالت فضایی در دو دهه اخیر به یکی از مباحث اصلی در موضوعات شهری تبدیل شده است. در شهرها به دلیل دگرگونی و تغییرات گسترده به ویژه در سال های اخیر، حساسیت فضایی به مقوله عدالت و شناخت فرایندها و قانونمندی های منجر به آن مسئله ای بسیار مهم به شمار می رود. ﻣﻲ ﺗﻮان اذﻋﺎن داﺷﺖ ﻛﻪ ﻋﺪاﻟﺖ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﺮآﻳﻨﺪي از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻋﺪاﻟﺖ اﻋﻢ از اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ، اﻗﺘﺼﺎدي، زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ و ... ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻖ آن ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﻤﺎﻣﻲ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﻋﺪاﻟﺖ را ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮد. این مساله، بستری لازم را برای نگارش پژوهش حاضر فراهم کرده است هدف اصلی از نگارش این پژوهش، پرداختن به میزان برخورداری نواحی مختلف شهری از خدمات شهری، با هدف شناسایی نابرابری ها و عدم تعادل بین نواحی و تعیین سطوح توسعه یافتگی آن ها می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و به لحاظ روش توصیفی_تحلیلی است که از ابزار جمع آوری اطلاعات، اسنادی (کتابخانه ایی) در بستر بهره گیری از مطالعات میدانی بهره برده است. با استناد به نتایج این پژوهش شهرها با ساختار فضايی گوناگون، الگوی نابرابری در دسترسی به خدمات شهری را نشان می دهد. بنابراين در پايان پژوهش حاضر، پیشنهادها و راهکارهای اساسی به منظور دسترسی برابر به خدمات در بین نواحی مختلف شهر ها ارائه گرديد
کلمات کلیدی : عدالت ﻋﺪاﻟﺖ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺗﺴﻬﻴﻼت ﺷﻬﺮي ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ.