نقش و ابزار بیوتکنولوژی در توسعه پایدار کشاورزی

رحیم هنرنژاد¹

1) استاد دانشگاه آزاد اسلامی - واحد ورامین - پیشوا

محل انتشار : دومین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش ها با محوریت کشاورزی ، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری(2icsda.ir)
چکیده :
امروزه بيوتكنولوژي در بسياري از زمينه هاي تحقيقاتي، حتي در زندگي روزمره كاربرد پيدا كرده است. اين فنون داراي كاربردهاي گوناگوني، مثلا در كشاورزي، صنايع داروسازي و پزشكي پيدا كرده است. يك تقسيم بندي كاربردي براي زيست فناوري (biotechnology) زيست فناوري « سبز » و « سرخ » مي باشد: منظور از زيست فناوري سبز كاربردهاي مختلف اين فنون در كشاورزي، مثلا توليد گياهان و جانوران «تراريخته»(transgenic) مي باشد. منظور از زيست فناوري سرخ كليه كاربردهاي اين فنون در پزشكي محسوب مي شوند، مثلا توليد داروهايي كه با روشهاي بيوتكنولوژي تهيه مي گردند و يا آزمون هاي ژني. منظور از مهندسي ژنتيك (genetic engineering) كه شاخه اي از بيوتكنولوژي (biotechnology) است، جداسازي يك ژن از يك جاندار و تكثير آن در يك جاندار ديگر (حتي غيرمتعلق به همان گونه ) مي باشد. روشهايي نيز كه نحوه جداسازي، شناسايي، تكثير و نوتركيبي ژن ها را مورد بررسي قرار مي دهند، در حيطه كاري مهندسي ژنتيك قرار مي گيرند. يك كتابخانه ژنومي (genomic library) متشكل از كل DNA ژنومي يك جاندار مي باشد كه به صورت قطعات DNA همسانه سازي ( كلون ) شده وجود دارد. در فرآيند نسخه برداري معكوس (reverse transcription) توالي mRNA يك ژن به كمك آنزيم « ريورز ترانس كريپتاز» (reverse transcriptase) به توالي DNA ترجمه معكوس مي گردد. DNA كه بدين شكل ايجاد گرديده، اصطلاحا DNA كپي (cDNA) ناميده مي شود و متشكل از صرفا توالي هاي كد (رمز) كننده و بوده، ولي فاقد حائل (intron) مي باشد. جانداران تراريخته (transgenic organisms) جانوران و گياهاني هستند كه به آنها ژن هايي از ديگر جانداران انتقال يافته است. هدف چنين پروژه هايي انتقال ژن مورد نظر به همه سلول هاي بدن جاندار، از جمله به سلول هاي جنسي و تظاهر آنها مي باشد. جايگيري اين گونه ژن ها در ژنوم معمولا تصادفي بوده و محل آن قابل پيش بيني نمي باشد. بيوتكنولوژي سبز يكي از امكاناتي است كه به كمك آن مي توان از سطوح كشاورزي موجود محصول بيشتري را بدست آورد. علاوه بر آن مي توان براي هر شرايط آب و هوايي و هر خاكي گياهان سازگاري را پرورش داد. براي مثال گياهان زراعي مقاوم به خشكي براي مناطق خشك دنيا مي توانند يك ارجحيت بزرگ محسوب شوند. علاوه بر آن گياهان تراريخته مي توانند از نظر تركيب مواد غذايي آنها بهينه سازي گردند.
کلمات کلیدی : بیوتکنولوژی کشاورزی پایدار زیست فناوری گیاهان تراریخته مهندسی ژنتیک