ارزيابي شايستگي توليد در مراتع با استفاده از سيستم‌هاي اطلاعات جغرافيايي(مطالعه موردي: حوضه سوادكوه - مازندران)

فاطمه‌عالیشاه‌ اراتبني¹ حسين ارزاني² سيد علي‌آكبر جوادي³ مهدي فرحپور⁴

1) دانشجوي دكتري علوم مرتع، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران
2) نويسنده مسئول: استاد دانشكده منابع طبيعي دانشگاه تهران،
3) استاديار گروه مرتعداري، دانشگاه آزاد اسلامي، واحد علوم و تحقيقات تهران،
4) دانشيار پژوهشي سازمان جنگل‌ها و مراتع،

محل انتشار : دومین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش ها با محوریت کشاورزی ، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری(2icsda.ir)
چکیده :
هدف از اين تحقيق ارزيابي و تعيين طبقات شايستگي مراتع حوزه آبخيز سوادكوه به منظور توليد علوفه براي كاربري چراي گوسفند مي‌باشد. جهت تهيه لايه‌هاي اطلاعاتي در كليه مراحل اين تحقيق از محيط GIS استفاده شد. اساس كار در مدل توليد علوفه، تعيين نسبت علوفه قابل استفاده براي دام از كل علوفه توليد شده در هر تيپ گياهي مي‌باشد. در اين پژوهش براي تعيين شايستگي مراتع منطقه، عوامل شيب، وضعيت و گرايش مرتع، خوشخوراكي و توليد هر گونه گياهي در هر تيپ مورد بررسي قرار گرفت. سپس علوفه قابل استفاده دام براي گونه‌هاي كلاس I، II و III با توجه به ضرايب خوشخوراكي و حد بهره‌برداري مجاز براي هر گونه محاسبه شد. نتايج حاصل نشان مي‌دهد كه از بين عوامل مورد بررسي، عامل شيب به عنوان مهم‌ترين فاكتور در تعيين ضريب بهره‌برداري مجاز منطقه مي‌باشد و اين عامل در نهايت باعث كاهش شايستگي مرتع از نظر توليد علوفه قابل استفاده براي دام شده است. همچنين در بعضي از تيپ‌ها كم بودن ميزان علوفه قابل استفاده دام به دليل توليد كم گياهان كلاس I و II، پايين بودن درصد خوشخوراكي و حد بهره‌برداري مجاز مي‌باشد. بدين جهت از كل منطقه مورد مطالعه به ترتيب 2/22، 7/26 و 1/51 درصد از سطح مراتع طبقه شايستگي S1 ، S2 و S3 را به خود اختصاص دادند و هيچ كدام از تيپ‌هاي مورد مطالعه در طبقه شايستگي N قرار نگرفتند. بنابراين كنترل و مديريت چرا در طول فصل چرا به منظور حفاظت پوشش گياهي طبيعي در جهت استفاده پايدار از مراتع و همچنين حفظ شايستگي آن‌ها در آينده با در نظر گرفتن جمعيت فعلي دام موجود در اين حوضه ضروري مي‌باشد.
کلمات کلیدی : توليد قابل استفاده شايستگي مراتع سيستم‌هاي اطلاعات جغرافيايي حد بهره‌برداري مجاز گوسفند