مدل تصمیم¬گیری تلفیقی برای برنامه ریزی راهبردی دریاچه ارومیه بر مبنای معیار¬های توسعه پایدار

محمد ابراهیم بنی حبیب¹ علی آذرنیوند²

1) دانشیار دانشگاه تهران، گروه مهندسی آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان
2) دانشجو دکتري، پردیس کشاورزي و منابع طبیعی، دانشگاه تهران

محل انتشار : دومین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش ها با محوریت کشاورزی ، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری(2icsda.ir)
چکیده :
در مقاله حاضر، برای برنامه ریزی راهبردی پایدار منابع آب دریاچه ارومیه، راهبردهایی به روش SWOT تدوین و ارجحیت آن-ها از طریق مدل های تصمیم گیری چندمعیاره مختلف بر مبنای معیار های توسعه پایدار ارزیابی شده و نهایتا راهبردهایی با مدل های تلفیقی رتبه بندی شده اند. برای ارزیابی راهبردها، شش معیار توسعه پایدار در گروه-بندی های اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و فنّی استفاده شد که با استفاده از روش بردار ویژه، معیار حفاظت از منابع طبیعی و تعادل زیست محیطی بیشترین وزن را به دست آورد. از طریق ماتریس SWOT، با تحلیل محیط داخلی و خارجی حوضه مدیریتی دریاچه ارومیه، هشت راهبرد در چهار گروهِ تهاجمی، تغییر تدریجی، بهبود مستمر و تدافعی ایجاد شدند. در مرحله تحلیل حساسیت که اثر تغییر وزن پارامترهاي ورودي را روي نتایج نشان می دهد، رتبه بندی ها در AHP به تغییرات وزن چهار معیار حساس بود و در رتبه بندی برنامه ریزی توافقی و VIKOR تغییری حاصل نشد ولی برنامه¬ریزی توافقی دچار تغییراتی در رتبه¬بندی¬ها شد. مدل VIKOR مناسب ترین مدل تشخیص داده شد. برآیند نتایج رتبه بندی مدل ها از روش های تلفیقی بردا، کاپ لند و میانگین رتبه ها مشخص شد که بیشترین شباهت را به رتبه بندی مدل VIKOR داشت. در بین چهار راهبرد صدرنشین، سه مورد از جنس بهبود مستمر بودند. مطابق این نتایج، راهبرد " ارتقاء مشارکت ذی نفعان در فرآیند آموزش، برنامه‏ریزی و اجرای الگوی بهینه مصرف آب با ایجاد و توسعه نهادها و تشکل‏های مردمی" با اختلاف زیاد حائز رتبه نخست و "انتقال بین حوضه ای" و "بارورسازی ابرها" قعرنشین شدند و با عدم کسب حدنصاب پایداری لازم حذف شدند.
کلمات کلیدی : توسعه پایدار مدیریت راهبردی SWOT مدل تصمیم¬گیری چندمعیاره مدل¬های تلفیقی دریاچه ارومیه.