سطوح آلودگی گرد و غبار اتمسفری به برخی عناصر سنگین در استان کرمانشاه طی فصل بهار 1392

شهاب احمدی دوآبی¹ مجید افیونی² مهین کرمی³

1) دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم خاک، دانشگاه صنعتی اصفهان.
2) استاد گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان.
3) استادیار گروه علوم خاک، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه رازی کرمانشاه.

محل انتشار : دومین کنفرانس بین المللی توسعه پایدار، راهکارها و چالش ها با محوریت کشاورزی ، منابع طبیعی، محیط زیست و گردشگری(2icsda.ir)
چکیده :
گرد و غبار یک منبع مهم فلزات سنگین به¬ویژه در محیط زیست شهری است. فلزات سنگین با اتصال به ذرات گرد و غبار می¬توانند در مقیاس وسیعی منتشر شوند. هدف از این مطالعه، بررسی غلظت برخی فلزات سنگین و وضعیت سطوح آلودگی آن¬ها در گرد و غبار استان کرمانشاه با استفاده از شاخص¬های مختلف آلودگی بود. جهت انجام این مطالعه تعداد 49 نمونه گرد و غبار از شهرستان¬های کرمانشاه، سنقر، گیلان¬غرب، قصرشیرین، صحنه، سرپل¬ذهاب، کنگاور، پاوه و جوانرود طی فصل بهار 1392 جمع¬آوری شد. غلظت کل فلزات Zn، Cu، Ni، Cr، Mn و Fe در نمونه¬های گرد و غبار تعیین شد. میانگین غلظت عناصر Zn، Cu، Ni، Cr، Mn و Fe به ترتیب 182، 49، 115، 74، 428و 23161 (mg kg−1) به¬دست آمد. از شاخص¬های زمین¬انباشتگی و فاکتور غنی¬شدگی جهت تعیین میزان آلودگی نمونه¬های گرد و غبار استفاده گردید. نتایج مطالعه نشان داد که غلظت فلزات در گرد و غبار به¬جز برای آهن و منگنز در مقایسه با مقدار زمینه خاک¬های جهان بالاتر است که نشان از منشأ انسانی این فلزات دارد. مقادیر محاسبه شده این دو شاخص برای همه عناصر مورد مطالعه به صورت Ni> Cu>Zn > Cr> Mn> Fe می¬باشد. میزان شاخص زمين¬انباشتگي و فاکتور غنی¬شدگی در گرد و غبار برای نیکل، مس و روی (به¬ویژه نیکل) و به میزان کمتری کروم، نشان از آلودگی این فلزات دارد که احتمالاً از ترافیک و فعالیت¬های صنعتی سرچشمه گرفته¬اند. هم-چنین میزان پایین این شاخص¬های ارزیابی آلودگی برای منگنز و آهن، نشان از عدم آلودگی گرد و غبار به این عناصر دارد. با توجه به نتایج این مطالعه، شناسایی و کنترل منابع آلاینده¬هایی چون فلزات سنگین در گرد و غبار به منظور پیشگیری از آلودگی ناشی از آن¬ها نیازمند توجه بیشتر می¬باشد.
کلمات کلیدی : گرد و غبار فلزات سنگین شاخص زمین¬انباشتگی فاکتور غنی¬شدگی کرمانشاه