بحران تولید ریزگردها دراثر خشکسالی در حوضه آبریز زاینده رود اصفهان وتالاب گاوخونی

میلاد شاه نوشی¹ احمد جلالیان² هوشمند عطایی³

1) دانشجوی کارشناسی ارشد، آب وهواشناسی(اقلیم شناسی) تغییرات آب وهوا / دانشگاه پیام نور(اصفهان)
2) استاد/ خاک شناسی / دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان(خوراسگان)
3) دانشیار/ اقلیم شناسی / دانشگاه پیام نور (تهران)

محل انتشار : دومین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی(2rstconf.com)
چکیده :
چکیده در سال‌های اخیر، بحران ناشي از ورود ريزگردها در استان و شهر اصفهان يكي از ملموس‌ترين حوادث طبيعي- انساني مؤثر در زندگي روزمره شهروندان و همچنین اقتصاد این منطقه بوده است. کاهش نزولات جوی، خشکسالی، وزش بادهای شدید، حساس‌بودن خاک به فرسایش بادی از جمله عوامل طبیعی هستند که ریزگردها را در اتمسفر پراکنده می‌کنند. استفاده بی‌رویه از منابع آبی، تخریب مراتع و جنگل‌ها، احداث سدها و گسترش صنایع آلوده‌کننده از فعالیت انسان‌هاست که منجر به تولید ریزگردها می‌گردد. در حال حاضر مهمترین منابع تولید ريزگردها برای شهر اصفهان دشت سجزی و احتمالاً در آینده تالاب گاوخونی خواهد بود. دشت سجزي در گذشته‌ نه‌چندان دور داراي مرغزار و چمنزارهاي طبيعي بوده ولی خشکسالی، برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب‌های زیرزمینی، شور شدن آب‌های سطحی و زیرزمینی، بهره‌برداری غیر اصولی از اراضی گچی و رهاسازی معادن، از بین رفتن سنگفرش حفاظتی سطح خاک، این دشت را در مدت زمان کوتاهی به یکی از کانون‌های اصلی تولید ریزگردها تبدیل نموده است. وجود غلظت بالای یون‌های محلول نظیر سدیم، کلر و کربنات‌‌ها در گرد و غبار منطقه اصفهان و همچنین بالا بودن هدایت الکتریکی و pH این ذرات نشانه شور و سدیمی بودن گرد و غبار بوده و این فرضیه را تقویت می‌کند که گرد و غبار از منطقه با شوری زیاد حاصل شده است. کانی‌های رسی غالب گرد و غبار رس پالیگورسکایت بوده که یک رس الیافی می‌باشد که خود می‌تواند مشکلات زیست‌محیطی زیادی ایجاد نماید. مطالعاتی که تاکنون در تالاب گاوخونی انجام‌شده بیانگر این واقعیت است که تقریباً همه بخش‌های سطحی تالاب خشک‌شده و تنها در بعضی از قسمت‌ها، سفره آب زیرزمینی هنوز وجود دارد که با این وجود تالاب در وضعیت بحرانی به سر می‌برد. اگر روند خشک‌شدن رودخانه همین‌طور ادامه داشته باشد و حق آبه تالاب به آن تخصیص پیدا ننماید، در آینده نه چندان دور تالاب گاوخونی نیز می‌تواند به عنوان منشاء اصلی تولید ریزگردهای استان اصفهان و حتی استان‌های دیگر تبدیل شود.
کلمات کلیدی : واژه هاي كليدي: آلودگی فلزات سنگين ریزگردها تالاب گاوخونی