در جستجوی نقش «جهت» در محیط های انسان ساخت

احمد میراحمدی¹ حسین مهدوی پور²

1) دانشجوی کارشناسی ارشد، گرایش معماری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد، ایران -
2) استادیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد -

محل انتشار : سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(3icsau.ir)
چکیده :
مفهوم «جهت» با حس آگاهی و شناخت همراه بوده و در این مقاله منظور از «جهت»، جهت یابی و جهت گیری است که توسط انسان در محیط های انسان ساخت و محیط هایی که بر آن احاطه دارد، صورت می پذیرد. در واقع انسان ها برای سکنی‌گزینی و حرکت کردن در محیط نیاز دارند که با ادراک محیط اطراف، از حس «جهت یابی» خود استفاده کرده و به شناسایی آن بپردازند تا بتوانند «جهت گیری» خود را نسبت به آن حفظ کرده و به حرکت خود ادامه دهند. محیط های انسان ساخت -در مقیاس معماری و شهر- در طول تاریخ، در مناطق مختلف به صوری گوناگون جلوه پیدا کرده اند و از این صورت ها، می توان به تفاوت جهت گیری شهرها و بناها اشاره کرد. این امر بدان خاطر است که محیط‌های انسان ساخت از نظام‌های جهت تاثیر پذیرفته اند. برای مثال یکی از این جهات، قبله می باشد که به طور محسوسی بر معماری و شهرسازی اسلامی تاثیر گذارده است. در این مقاله با استفاده از فرآیند های ادراکی و ارتباط آن با نظام جهت به بررسی نقش جهت در زندگی انسان و حیوانات و انطباق آن با معماری تمدن‌ها، آیین‌ها و سنت‌های مختلف پرداخته می شود. بر این اساس، نتایج به دست آمده گویای این است که در طراحی محیط های زندگی انسان، باید توجه کافی به نظام جهت در انسان ها و ارتباط آن با شکل گیری بناها شود. عدم جهت یا انحراف از جهت، سردرگمی و مشکلات روانی را در انسان به همراه دارد و این در دوره معاصر محسوس است لذا توجه به جهت از اهمیت والایی برخوردار می باشد.
کلمات کلیدی : جهت یابی جهت گیری ادراک جهت شناسایی فضا محیط انسان ساخت.