نگرشی جامعه شناسانه به بررسی مفهوم شهروند و حقوق شهروندی

سارا حاجی مظفری¹ امیر ملکی²

1) مدرس دانشگاه پیام نور، کارشناسی ارشد جامعه شناسی
2) دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور

محل انتشار : سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(3icsau.ir)
چکیده :
شهروندی یکی از شاخص های مهم پیشرفت و توسعه یافتگی کشورها است. ایجاد، گسترش و تعمیق شهروندی می تواند گره گشای بسیاری از مسائل شهری و اجتماعی باشد که کشورهای در حال توسعه با آن مواجه اند. شهروندی و حقوق شهروندی از واژه هایی است که مدت زمان نه چندان طولانی است که وارد ادبیات سیاسی، اجتماعی و حقوقی ایران شده است. اهمیت حقوق شهروندی تا حدی است که قرابت و ارتباط نزدیکی با جایگاه حاکمیت پیدا می کند. در مقاله حاضر سعی شده که به بررسی و تحلیل همه جانبه از فضای مفهومی شهروندی و دو بُعد آن (حقوق و وظایف) پرداخته شود. همچنین از طرفی به تاریخچه مبانی نظری، ارائه چهارچوب نظری منطبق با شهروندی، انواع حقوق و آموزش شهروندی نیز اشاره ای گردیده است. به لحاظ روش شناسی، روش تحقیق مورد استفاده توصیفی – تحلیلی می باشد که برای جمع آوری اطلاعات از کتاب ها و نشریه های موجود استفاده شده است. نتایج حاصل از نوشتار حاضر را می توان اینگونه بیان داشت که شهروندی حاصل رابطۀ دوسویۀ فرد و دولت است و این رابطه از یک سو متضمن وفاداری فرد به دولت و از سوی دیگر نیازمند حمایت دولت از فرد است. اهمیت شناخت و آگاهی شهروندان از حقوق و وظایف خویش در قبال جامعه و محل زندگی شان، مستلزم تأمین حقوق شهروندی، امکان فراهم آوردن آموزش به شهروندان و تحقق کامل شهروندی از جانب دولت بوده، و بنابراین لزوم همکاری های دوجانبه و دوطرفه دولت – ملت ها به عنوان عاملی مؤثر بر میزان توسعه یافتگی یک کشور، به شدت نیازمند برنامه ریزی و تلاش مستمر نهادهای مسئول می باشد.
کلمات کلیدی : شهروند حقوق و وظایف شهروندی ویژگی های شهروند آموزش شهروندی.