واکاوی عناصر اقلیمی باد و بارش در طراحی شهری شهرستان اسفراین

غلامرضا مقامی مقیم¹ سید محمود حسینی صدیق² مسلم ابراهیمی³

1) استادیار و عضو هئیت علمی دانشکده علوم زمین دانشگاه دامغان، ایران-
2) مدرس دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسفراین، ایران-
3) دانشجو آموخته ژئومورفولوژی دانشگاه حکیم سبزواری، ایران-

محل انتشار : سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(3icsau.ir)
چکیده :
طی دهه¬های اخیر به دلیل توسعه سریع شهرنشینی و صنعتی شدن، تغییرات قابل ملاحظه¬ای در کمیت¬های هواشناختی و کاربری سطح زمین در شهرهای بزرگ به وجود آمده است. اقلیم هر مکان جغرافیایی، شرایط مناسب ویژه¬ای دارد که در عین حال، محدودیت¬هایی را نیز در زمینه طراحی شهری به همراه دارد. در طراحی¬ فضاهای مختلف شهر نظیر: ساختمان¬ها، فضای سبز، معابر و خیابانها و کوچه¬ها و غیره، علاوه بر توجه به کیفیت¬های عملکردی، بصری و زیباشناختی، عنایت به نوع اقلیم شهر و رعایت ضوابط طراحی اقلیمی ضروری است؛ و بی¬توجهی به این مسئله، مشکلات خاصی را در شهرستان اسفراین و فعالیت¬های شهری آن ایجاد کرده است. مواردی نظیر: آلودگی هوا، جلوگیری از جریان هوای مطبوع در فضاهای شهری و ساختمان¬ها و آب گرفتگی معابر و پسماندهای زباله و غیره. پژوهش حاضر از نوع توصیفی-تحلیلی و نوع هدف کاربردی است که در آن، نوع اقلیم شهرستان اسفراین و نیز وضعیت عناصر اقلیمی باد و بارش با تاکید بر ملاحظات شهری مورد بررسی و تحلیل شده است. برای تحلیل عناصر اقلیمی از آمار 8 ساله (1392-1385) ایستگاه سینوپتیک اسفراین استفاده شده است. شهرستان اسفراین در اکثر زمان¬ها تحت تاثیر بادهای محلی کوه به دشت و دشت به کوه قرار دارد. نقش این بادها در انتقال آلودگی هوا و ذرات معلق بسیار حائز اهمیت می¬باشد، و با توجه به موقعیت خاص جغرافیایی شهرستان اسفراین و کارخانه¬ها و قرار گرفتن آن در نزدیکی رشته کوه¬های آلاداغ، تخلیه هوا از نواحی شمالی و غربی آن کمتر صورت می¬گیرد، لذا با کاهش بادهای شمالی تخلیه هوا و فرارفت ذرات معلق از شمال به جنوب نیز کاهش می¬یابد، لذا شرایط مناسبی جهت سکون هوا در شهر و افزایش دمای کمینه فراهم می¬گردد و در نتیجه آهنگ افزایش دمای کمینه و آلودگی هوا در شهرستان اسفراین، شتاب صعودی بیشتری خواهد گرفت. و همچنین به دلیل غیر قابل نفوذ بودن آب در خیلی از سطح¬های شهری، ذخیره آب زیرزمینی در شهرها کاهش ولی در روان آب در مقایسه با سطح¬های غیر شهری افزایش می¬یابد.
کلمات کلیدی : پارامترهای اقلیمی اقلیم شهری طراحی شهری فضای شهری شهرستان اسفراین.