بررسی راهکارهای مقابله با نشست ناشی از برداشت غیراصولی از آب‏های زیرزمینی دشت تهران

ریحانه نوروز¹

1) دانشجوی دکتری دانشگاه تهران، ایران-

محل انتشار : سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(3icsau.ir)
چکیده :
موضوع اصلی این مقاله بررسی وضعیت آب‎های زیرزمینی دشت تهران و مطالعه نشست‏های رخ داده در این دشت در اثر بهره‏برداری غیراصولی و ارائه راه حل‎هایی با رویکرد مدیرت بحران می‎باشد. دشت تهران دارای مساحت بالغ بر 2250 کیلومتر می‏باشد. مقایر سهم آب تأمین‏ شده از منابع آب سطحی و زیرزمینی آبخوان تهران در مجموع 580 میلیون متر مکعب سالانه می‏باشد که به طور متوسط 68 درصد آن از منابع سطحی و 31 درصد آن از منابع زیرزمینی تأمین می‏شود. هنگامی که سفره آبدار تحت بهره‏برداری قرار می‏گیرد، نیروهای متعادل‏کننده سفره آبدار در اثر تخلیه آب زیرزمینی دچار تغییر می‏گردند، و زمین نشست می‏کند. اين امر به صورت بالقوه می‏تواند باعث مشكلاتي مانند ايجاد درز و شكاف در سطح زمين، خسارات به سازه‏ها، جاده‏ها، تأسیسات شهری، مسیر راه آهن و غیره گردد. فرونشست تهران با مساحت حدود 415.64 کیلومترمربع در جنوب غربی شهر تهران قرار دارد. مطالعات ژئوتکنیکی یکی از روش‏های شناسایی مخاطرات در زمینه نشست زمین است که به دلیل وجود قنات‏های متعدد، افت سطح آب‏های زیرزمینی و سستی خاک باید انجام گیرد. در مطالعه حاضر، راهکارهای مختلف مدیرت منابع آب زیرزمینی مورد مقایسه قرار گرفته است. راهکار «بهره‏برداری از آب‏های زیرزمینی و سیاست مالیاتی» امکان رسیدن به بهره‏برداری پایدار از آب‏های زیرزمینی را فراهم می‏کند. بر اساس نتایج این مطالعه، دولت می‏تواند از طریق اتخاد سیاست مناسب مالیاتی، هزینه‏های جنبی بهره‏برداری بی‏رویه از منابع آب زیرزمینی را به خود بهره‏برداران منطقه منتقل نماید. اجراي برنامه‏هايي براي افزايش راندمان آبياري در بخش كشاورزي با استفاده از روش‏هاي علمي و مدرن آبياري به منظور صرفه‏جويي در مصرف آب، كنترل و استفاده بهينه از منابع آب‏هاي سطحي موجود، مطالعه و اجراي طرح‏هاي آبخوان‏داري و غیره راهكارهايي براي تعادل آبخوان‎ها محسوب مي‏شوند.
کلمات کلیدی : آب زیرزمین فرونشست زمین برداشت بی‏رویه دشت تهران راهکارهای مدیریتی