بررسی چگونگی همنشینی مطبخ، آشپزخانه و مسکن در سکونتگاه های ایرانی

علیرضا جزء پیری¹ مینو نوعی²

1) گروه معماری،واحد هیدج،دانشگاه آزاد اسلامی،هیدج،ایران
2) گروه معماری،مؤسسه آموزش عالی روزبه،زنجان،ایران

محل انتشار : سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(3icsau.ir)
چکیده :
خانه براي انسان همواره بيش ازيك مفهوم مادي وكاربردي بوده، به گونه اي كه حتي مي¬توان فرم بيروني و تقسيم بندي¬هاي داخلي آن را به گرايشهاي فرهنگي و اجتماعي درهر بوم نسبت داد، در اين ميان خانه هاي سنتي ایران به دليل تأثيري كه آثار گذشتگان برما دارند داراي جايگاه ويژه اي مي باشند. اما امروزه كمرنگ شدن اين پيوند باعث شده كه مجتمع هاي مسكوني نه برپايه هويت اصيل خود بلكه با تقليد ازالگوهاي غربي شكل گيرند. متأسفانه ایرانیان در رابطه با جو مدنی، از نوعی که پس از انقلاب مشروطیت ایران پدید آمد، به پیوستگی ها و استمرارهای پدیده های ادبی-هنری توجه چندانی نکردند و راه نوآوری و نوسازی صوری را در معماری پیش گرفتند. فضاهای سکونتی داخلی نیز از این تحولات در امان نبوده و از این میان فضای مطبخ و آشپزخانه بیش از سایر فضاها دستخوش تغییر و تحول در طی گذار از سنت به مدرنیته شده است. مطبخ که تا پیش از آن در خانه ها فضایی فرعی و خدماتی به شمار می آمد، به تدریج با نام آشپزخانه با فضاهای اصلی مسکن، تلفیق گردید، تا جائیکه در چند دهه اخیر، می توان آن را به عنوان فضایی چند منظوره، جزء فضاهای اصلی و مرکزی خانه برشمرد. از این رو این مقاله با این رویکرد، ضمن تحلیل فضای مطبخ و آشپزخانه و سیر تحول کیفیت های فضایی و مکانی آن در دوران مختلف و تأثیرپذیری آن از فرهنگ غربی و تکنولوژیکی سعی دارد با ارائه الگوهایی به بیانی امروزی از جایگاه فضای آشپزخانه در یک خانه ایرانی دست یابد.
کلمات کلیدی : فرهنگ معماری مطبخ آشپزخانه تحول