زیبایی شناسی در معماری برای نابینایان

سعیده دادخواه تهرانی¹ علی اصغر ملک افضلی²

1) دانشجوی کارشناسی ارشد معماری گرایش معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، ایران،
2) عضو هیئت علمی (استادیار)، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب،

محل انتشار : سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(3icsau.ir)
چکیده :
همواره هر طرح معماری برمبنای دو جنبه‌ی عملکردی و زیبایی‌شناسانه تحقق می‌پذیرد که در این نوشتار به بررسی جنبه‌ی زیبایی‌شناسانه طراحی در معماری پرداخته می‌شود. از آن‌جا که زیبایی‌شناسی در اکثر کتب و منابع موجود بر مبنای حس بینایی و ادراک بصری بشر تشریح گردیده است، در این مقاله به بررسی زیبایی‌شناسی برای نابینایان و مبتنی بر حواس غیربصری پرداخته می‌شود. مفهوم زیبایی‌شناسی در گذر زمان دستخوش تحولات بسیاری پیرامون عقل و احساس بوده و این دوگانگی تا کنون همچنان پابرجاست و درک مفهوم آن را مشکل ساخته است. از طرفی توجه به زیبایی به عنوان یک نیاز انسانی که موجبات لذت و خوشایندی را فراهم می‌آورد بسیار حائز اهمیت می‌باشد. بنابراین اهمیت بررسی فرایند زیبایی‌شناسی در معماری برای نابینایان آشکار می‌گردد. این مقاله به شیوه‌ای کیفی، به توصیف و تشریح پیرامون فرایند زیبایی‌شناختی و نابینایی با استفاده از منابع کتابخانه‌ای جدید و معتبر پرداخته و به تبیین فرایند زیبایی‌شناسی شامل احساس، ادراک و شناخت می‌انجامد که موجب رفتار زیبایی‌شناسانه در محیط می‌گردد. بدین ترتیب استفاده از الگوی نقشه‌شناختی به عنوان زمینه‌ای جهت طراحی بر مبنای زیبایی‌شناسی در معماری نابینایان و با توجه به حواس غیربصری، جهت ایجاد حس رضایت و خوشایندی و درنتیجه احساس امنیت و آرامش روانی فرد نابینا از حضور در محیط، لازم و ضروری به نظر می‌رسد.
کلمات کلیدی : زیبایی‌شناسی معماری نابینایی احساس حواس غیربصری.