معنای مناره (رویکردی نمادشناختی در واگشایی معنای مناره)

فردیس فیض بخش¹

1) دکتری پژوهش هنر، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

محل انتشار : سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(3icsau.ir)
چکیده :
در نوشتار حاضر مسئله ی کلیدی معنای مناره است که به ویژه با رویکردی نمادشناسانه و مبتنی بر دانش نمادشناسی به واگشایی ابعادِ معنایی آن پرداخته شده است. این ها لایه های معنایی هستند که در سطح فرمی، واژه شناختی، نمادشناختی و غیره مورد بررسی قرار گرفته اند. معناشناسی معماری و به خصوص معماری مقدس یکی از بهترین راه ها برای فهمِ آن است، زیرا در واقع آنچه در معماری و به طور کلی هنرِ مقدس بسیار اهمیت دارد، ارتباط با حوزه های معنایی و معنوی است و بنا بر این با واگشاییِ معنایی در این نوع معماری به شناخت هر چه بیشترِ آن نزدیک شد. در این نوشتار به ویژه از دانش نمادشناسی استفاده شده است و به خصوص از روش های تفسیری و هرمنوتیکی استفاد شده است. برای محکم بودن و مستدل بودن و تأیید گرفتن بیشتر برای نتایج از حکمت و فلسفه ی اسلامی و دانشِ این حوزه نیز استفاده شده است؛ در عین حال مطالعات و رویکرد تطبیقی نیز مد نظر بوده است؛ برخی از نتایجی که در این نوشتار به آن اشاره شده است عبارت اند از: مناره نمادی است از مکان قدسی و همراه با آن از مهم ترین کارکردهای معناییِ آن اعلامِ مکانِ مقدس، همزمان با زمانِ مقدس است. مناره ارتباط با محورِ کیهانی دارد و عادت های بصریِ معمول و اکثراً افقیِ مخاطبان را می شکند و آن ها را به ورود به حوزه ای دیگر که همان حوزه ی قدسی و آسمانی است فرا می خواند. مناره، دعوتی است به نور؛ دعوتی به نورِ معنوی و آسمان؛ در اینجا کارکردهای ظاهری و معناییِ مناره به هم می پیوندند و این یکی از ویژگی های بنیادین در معماریِ مقدس است که کارکردهای ظاهری و معناییِ آن ها در هم تنیده اند و در تطابق و همراستایی با هم قرار دارند. کلیدواژه ها: مناره، نمادشناسی، معماری مقدس، معماری اسلامی، حکمت معماری.
کلمات کلیدی : مناره نور نمادشناسی معماری مقدس معماری اسلامی حکمت معماری