تأثیر مؤلفه¬های معماری سنتی بازار در هویت¬یابی شهرهای اسلامی (مطالعه موردی بازار قدیم تبریز)

رضا رضالو¹ یحیی آیرملو² پرویز پور کریمی³

1) دانشیار گروه باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
2) دانشجوی دکتری گروه باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.
3) دانشجوی دکتری گروه باستان شناسی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

محل انتشار : سومین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(3icsau.ir)
چکیده :
بازار، عنصری شهری با مکانی ثابت بوده که قرن‌ها در محل استقرار اولیه‌اش پابرجا مانده است، به گونه‌ای که حیات شهر و بازار به هم گره خورده و در بسیاری از موارد شهرها با بازارها معنا و مفهوم یافته‌اند. ممکن است بازار به گونه‌ای خودجوش و بنابر موقعیت مکانی شهر و همچنین ضرورت و نیاز جامعة شهری و روستایی شکل گرفته باشد. مسجد جامع و بازار دو عنصر شهری هستند که با تعامل و روابط متقابل در مرکز شهر قرار داشتند و ارگ نیز گاه در کنار مسجد و بازار به گونه‌ای مرتبط با این دو عنصر واقع می‌شد. مهم‌ترین عناصر در نظام ایدولوژیکی و مذهبی در مساجد و مدارس و حسینیه‌ها و تکایا بروز می‌کرد که اهم این عناصر در درون بازارها استقرار یافته بودند. بازارها و مراکز اقتصادي بعد از بناهاي مذهبي، مهم‏ترين رکن شهرهاي اسلامي هستند. وجود بازار در شهر ایرانی، ریشه در تاریخ، جغرافیا، و اقتصاد، فرهنگ، معماری و ارزش‌های جامعه داشته و در برگیرنده بنیادهای اقتصادی جامعه، نهادهای اجتماعی آن، میراث فرهنگی و انعکاس شرایط جغرافیای محدود در فضای واحد است. در پژوهش حاضر ویژگی¬های معماری بازار قدیمی تبریز بررسی شده و نقش این ویژگی¬ها در هویت¬یابی اسلامی شهر تبریز مورد مطالعه قرار گرفته است. پژوهش حاضر نشان می¬دهد که بازار نقش مهمی در نمود هویت اسلامی این شهر ایفا نموده است.
کلمات کلیدی : بازار تبریز مولفه¬های معماری هویت اسلامی شهر.