نقش آنالیزهای فیزیکی و شیمیایی ملات در تعیین اصالت کالبدی بناهای تاریخی مطالعه موردی: زیگورات چغازنبیل

منیژه هادیان دهکردی¹

1) پژوهشکده حفاظت و مرمت آثار تاریخی-فرهنگی-

محل انتشار : سومین کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم و تکنولوژی(3rstconf.com)
چکیده :
زيگورات چغازنبيل از بناهاي دوره عيلامي (قرن 13 پیش از میلاد) با شالوده خشتي و نماي آجري است. اين بنا که در سال 1330 شمسي توسط گيرشمن حفاري شد پس از آن دستخوش انواع تغييرات و مداخلات محيطي و انساني شده است. برخي از اين مداخلات ناشي از اقدامات حفاظت و مرمتي است كه در زمان گيـرشمن و بعد از آن يعني سال‌هاي اخيــر صورت گرفته، به طــوری که گاه بخش‌هـاي اصلي و مرمتي دوره‌هاي مختلف بر اساس شواهد موجود قابل تشخيص نمی باشند. در اين تحقیق با استفاده از بررسي آماري داده هاي آزمايشگاهي مربوط به ملات‌هاي گلی به كار رفته در بنا، الگويي براي تعيين اصالت کالبدی بخش‌های عیلامی و مرمتی ذيقورات تهیه شده است. روش‌های آزمایشگاهی مورد استفاده شامل آنالیزهاي پراش سنجی پرتوی ایکس (XRD)، طیف سنجی تبدیل فوریه –مادون قرمز (FT-IR) و جداسازی تركيبي با روش شيمي تر و دانه بندی بخش ماسه‌ای نمونه‌های ملات می‌باشند. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که اگرچه گاه ملات‌های عیلامی و مرمتی از نظر مواد سازنده داراي ترکیبات و كاني‌هاي يكساني هستند، اما نسبت های ترکیبی اجزاء و ويژگي‌هاي فيزيكي مانند دانه‌بندي آنها از الگوی كاملاً متفاوت برخوردار می‌باشند. بطور کلی این نتایج نشان می‌دهند که تجزیه کمی و کیفی نمونه‌های ملات در بناهای تاریخی می‌توانند نقش مهمی در تشخیص بخش‌های تاریخی و مرمتی ایفا نمایند.
کلمات کلیدی : ملات عیلامی اصالت چغازنبیل FT-IR XRD