هندسه فضایی- اجتماعی محیط‌های یادگیری در اسلام

ساجده میرشجاعان¹ مینو قره بیگلو² احد نژاد ابراهیمی³

1) دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه هنر اسلامی
2) استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز,
3) استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز,

محل انتشار : کنفرانس بین المللی نخبگان عمران، معماری و شهرسازی(cau2016.com)
چکیده :
چکیده آموزش زیربنای ساخت جامعه‌ای سالم است و عوامل مختلفی همچون استاد، دانشجو، منابع علمی و فضای آموزشی در کیفیت آن دخیل هستند. در این میان عوامل مربوط به محیط آموزش از اهمیت قابل ملاحظه‌ای برخوردار است، تا جایی که درادبيات معماري ، فضاي آموزشي معلم دوم خوانده مي شود. مساجد اولین مکان‌های آموزش اسلامی علوم بودند. تا قرن چهارم هجری مدارس و مساجد به صورت واحد عمل کرده تاجایی که گاه از آن‌ها با عنوان دانشگاه یاد می‌شد مانند جامع بصره یا کوفه، بعدها مدارس در کنار مساجد ساخته شده و در زمان حال به صورت کاملا مجزا قرار گرفته و ایفای نقش می‌کنند. فاصله‌گرفتن فضاهای آموزشی از مدارس اسلامی و بروز رفتارهای متناسب با نیاز محیط‌ آموزشی منجر به تغییر هندسه فضایی مدارس در طی زمان و مکان‌های متفاوت شده‌است، آن‌چنان که هر جز از اجزای فضای یادگیری برای پاسخگویی به رفتاری اجتماعی ایجاد شده یا تغییر شکل داده‌است. با تغییر نگرش نسبت به جایگاه آموزش در دنیای معاصر این سوال مطرح است که جایگاه معماری در ایجاد فضایی برای آموزش اسلامی علوم کجاست؟ به عبارتی دیگر رویکرد آموزش مبتنی بر آموزه های اسلامی، منجر به گزینش چه معیارها و مؤلفه های هندسه فضایی- اجتماعی در طراحی مراکزآموزشی می گردد؟ در این پژوهش با شناخت ماهیت و معيارهاي آموزش اسلامی به بررسی عناصر فضایی– کارکردی مدارس با روش تحلیلی-تاریخی پرداخته شده است. در نهایت سعی شده تا با تحلیل مولفه‌های هندسی فضا و رفتارهای صورت گرفته در محیط یادگیری، تاثیر این عوامل را در کالبد فضایی مدارس سنجیده و براساس آن راهکاری برای فضاهای آموزشی اسلامی امروز ارائه داد.
کلمات کلیدی : واژگان کلیدی: آموزش اسلامی فضای آموزش اسلامی هندسه ی مدارس