بررسی و تحلیل سطوح برخورداری مناطق کلانشهر شیراز از منظر عدالت فضایی

ناصر رضایی¹ حسام قلعه دار² سجاد احمدی³

1) دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات تهران-ایران؛استاد گروه شهرسازی دانشگاه آپادانا-شیراز- مسئول واحد طرح تفصیلی شیراز
2) فوق لیسانس شهرسازی-مدیر کل شهرسازی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری شیراز
3) دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه خواجه نصیر تهران-ایران؛ کارشناس واحد طرح تفصیلی شیراز

محل انتشار : کنفرانس بین المللی عمران، معماری و منظر شهری(iccacs.com)
چکیده :
چکیده رشد و گسترش کالبدی کلانشهر شیراز و عدم توزیع امکانات و خدمات شهری متناسب و هماهنگ با آن، یکی از عوامل شکل گیری نابرابری در میان مناطق این شهر بوده است. هدف این پژوهش ارزیابی و تحلیل سطوح برخورداری مناطق کلانشهر شیراز از لحاظ برخورداری از 35 شاخص در ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی، فرهنگی، خدماتی، حمل و نقل، ارتباطات و جمعیتی مربوط به سال¬های 1387 و 1388 بر مبنای منطقه بندی شهرداری شیراز است. ابتدا از طریق مدل تحلیل عامل شاخص¬های پژوهش به 4 عامل از طريق چرخش واريماكس در تحليل عاملي تبدیل، که در مجموع 79/94 درصد از واریانس را پوشش می دهد. بر مبنای نتایج مدل تحلیل عاملی در عامل اقتصادي- اجتماعی منطقه 6 برخوردارترين و منطقه 5 محروم¬ترين، در عامل کالبدی- فضایی منطقه 8 توسعه¬یافته¬ترين و منطقه 1 محرومترين، در عامل فرهنگی- تفریحی منطقه 8 برخوردارترین و منطقه 2 محروم ترین و در عامل بهداشتی درمانی منطقه 1 توسعه یافته ترین و منطقه 9 محروم ترین منطقه شناسايي گرديد. جهت آگاهی از درجه برخورداری مناطق کلانشهر شیراز در عامل¬های تلفییقی از مدل شاخص ترکیبی توسعۀ انساني (HDI )، استفاده گردید، که براین اساس 66 درصد مناطق کلانشهر شیراز از لحاظ برخورداری از شاخص های تلفیقی محروم، 22 درصد نیمه برخوردار و 11 درصد نیز برخوردار هستند. برای تحلیل توزیع فضایی عامل¬ها از روش¬ ضریب اختلاف ویلیامسون استفاده، که طبق نتایج بالاترین درصد نابرابری به میزان 0.92 در عامل بهداشتی درمانی و کمترین آن به میزان 0.14 درصد در عامل اقتصادی و اجتماعی است. در نهایت با استفاده از رگرسیون چند متغیره، نسبت به پیش بینی اولویت توسعه مناطق کلانشهر شیراز اقدام، که براین اساس ضروری است که به ترتیب عامل های بهداشتی و درمانی، اقتصادی- اجتماعی، فرهنگی- تفریحی و کالبدی و فضایی در اولويت توسعه مناطق کلانشهر شیراز به ترتيب براي مناطق محروم، نیمه برخوردار و توسعه یافته قرار گیرند.
کلمات کلیدی : تحلیل فضایی عدالت اجتماعی سطوح برخورداری کلانشهر شیراز