تبیین نحوه بکارگیری کدهای فرم محور برای ضابطه مندسازی شهرهای ایران، نمونه موردی: شهراصفهان

زهرا مهابادی¹ علی مهابادی²

1) مدرس، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد -
2) دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه پلی تکنیک میلان، ایتالیا -

محل انتشار : کنفرانس بین المللی عمران، معماری و منظر شهری(iccacs.com)
چکیده :
امروزه درایران باافزايش سريع جمعيت وگسترش شهرنشینی مواجه هستیم؛ شهراصفهان نيزازاين تحولات مصون نمانده وجمعيت آن درسي سال اخيرنزديك به سه برابرشده است. وقتی پاسخ به تغییرات، فرآیندی آهسته وتدریجی باشد، توسعةکالبدی جدیددردرون ساختار موجودشهرانطباق پذیرترخواهدبود، امااگرسریع ودرمقیاس کلان باشد، بسیاردشواراست که توسعةجدیددرزمینةتاریخی شهرجاگیرد. بعلاوه بسبب نسبت بالای ارزش زمین به ارزش ساختمان برای سرمایه گذاربسیاربه صرفه تراست که بجای تعمیرونگهداری ازساختمان های قدیمی وباهویت، آنها را تخریب کرده وبجای آنهاساختمان هایی با تراکم بالا بسازد که بی هویت هستند و باعث عدم رضایت مردم از محیط های شهری می شوند. دراین شرایط کنترل ساخت وسازدرشهرها به وسیلة ضوابط ومقررات ضرورت پیدامیکنداما همانطور که ازظاهرامرپیداست، ضوابط ومقررات موجود نتوانسته بنحودرستی اعمال وظیفه کندوماشاهدنابودی تدریجی هویت شهرهایمان هستیم. باتوجه به این مسائل، ضرورت روشی برای تدوین ضوابط ومقررات شهرسازی که نهایتاً بعنوان ابزاری کارآمدبرای سامان بخشی فرم کالبدی شهرهامعرفی شود، احساس می شود. دردنیای امروز، روش کدهای فرم محور بعنوان تکامل یافته ترین روش برای ضابطه مندسازی شهرها مطرح است. همچنین این روش بخاطر رویکردزمینه گرایی که داردواهمیتی که به گونه بندی فرم کالبدی شهرها میدهد، میتواند بعنوان روش مناسبی برای تدوین ضوابط ومقررات شهرسازی بکاررود. بنابراین این مقاله باهدف تبیین مفاهیم مربوط به کدهای فرم محورونحوه بومی سازی آن برای شرایط شهرهای ایران؛ این سوال رامطرح میکندکه چگونه میتوان ازکدهای فرم محوربرای ضابطه مندسازی شهرهای ایران بهره برد؟ دراین راستابااستفاده ازروش تحقیق توصیفی-تحلیلی وشیوةمرورمتون واسنادکتابخانه ای، کدهای فرم محورواصول مربوط به آن تشریح میشود. سپس باشیوه پیمایش وبرداشت کالبدی، مشخصات وویژگی های بافت حدودمطالعاتی بررسی شده وشاخص های مناسب برای شناسایی گونه های ساختمانی منطبق باشرایط محلی درمنطقة1شهراصفهان تبیین میشود. درمرحله بعدبابکارگیری روش تحلیل خوشه ای بهمراه نرم افزارSPSS، گونه های ساختمانی درحدودمطلعاتی تعیین شده وبعنوان مبنایی برای تدوین کدهای فرم محورمعرفی میگردد. مطابق نتایج حاصل ازمقاله، عناصروشاخص های توصیف کنندةکدهای فرم محور میتوانند برای تخصیص های مناسب تروآگاهانه تر براساس اهداف برنامه های توسعةشهری وبراساس شرایط بومی درزمینه مورداعمال ضابطه تجویز شوند. برای تعیین این عناصروتحلیل شدت تغییرات آنها نیزمیتوان ازگونه شناسی عناصرمختلف فضای شهری بهره گرفت وبرای هرپروژه آنها رامناسب سازی کرد.
کلمات کلیدی : کدهای فرم محور- گونه شناسی- تحلیل خوشه ای- شهر اصفهان