برآورد فرسایش خاک و تولید رسوب در حوضه آبخیز عنبران با استفاده از مدل WEPP و GIS

موسی عابدینی¹ حسین دانشور گبلو² اباذر اسمعلی عوری³

1) دانشیار جغرافیای طبیعی(ژئومورفولوژی)، دانشگاه محقق اردبیلی،
2) دانشجوی کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی، دانشگاه محقق اردبیلی،
3) دانشیار مرتع و آبخیزداری، دانشگاه محقق اردبیلی ،

محل انتشار : کنفرانس بین المللی توسعه با محوریت کشاورزی ، محیط زیست و گردشگری(icdat.ir)
چکیده :
امروزه فرسایش خاک به عنوان یک معضل و بحران برای مدیریت حوضه¬های آبخیز به شمار می¬رود، هر چند فرسایش و عوامل شکل دهنده آن یک امر طبیعی به شمار می¬رود، اما انسان¬ با مدیریت و دخالت نادرست در حوضه ¬ها و محیط¬های طبیعی این فرآیند طبیعی را تشدید کرده است. حوضه آبخیز عنبران به دلیل کوهستانی بودن و اقلیم نیمه خشک شرایط شکننده¬¬ای از لحاظ فرسایش و رسوب¬زایی دارد به نحوی که در سال¬های اخیر با دخالت های بیش از حد انسان در مسائلی مانند تبدیل مراتع با شیب تند در دامنه¬ها به اراضی کشاورزی یا بهره برداری بیش از حد از مراتع میزان فرسایش افزایش یافته است، که نشانه بارز آن افزایش حجم سیلاب¬ها در موقع بارندگی¬ها به دلیل کاهش میزان پوشش گیاهی است. در این تحقیق میزان رسوبدهی حوضه آبخیز عنبران با مدل WEPP مورد ارزیابی قرارمی¬گیرد. داده¬های مورد نیاز برای اجرای مدل WEPP شامل: فایل اقلیم، توپوگرافی، مدیریت، آبراهه و فایل خاک است. در نهایت پس از اجرای مدل 4نوع مدیریت، 2نوع خاک و 5نوع آبراهه توسط مدل WEPP در حوضه عنبران تشخیص داده شد. میزان رسوب برآوردی توسط روش دامنه و حوضه آبخیز مدل WEPP به ترتیب116/0و082/0تن در هکتار در سال بدست آمد که روش دامنه با 116/0تن در هکتاردر سال به رسوب مشاهده¬ای ایستگاه هیدرومتری عنبران با 138/0تن در هکتار درسال نزدیک است. بدین ترتیب روش دامنه مدل WEPP نسبت به روش حوضه آبخیز کارایی مناسبی در مناطق کوهستانی دارد.
کلمات کلیدی : فرسایش خاک " "تولید رسوب" " حوضه عنبران" "مدل WEPP " " GIS