مدیریت بهره برداری شبکه های آبیاری با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS)

فریبرز احمدزاده کلیبر¹ فرهاد وکیلی صنفی²

1) استادیار گروه مهندسی آب، واحد تبریز، دانشگاه آزاد
2) دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آب، واحد تبریز، دانشگاه آزاد

محل انتشار : کنفرانس بین المللی توسعه با محوریت کشاورزی ، محیط زیست و گردشگری(icdat.ir)
چکیده :
محدودیت منابع آب به خاطر طبیعت خشک ایران، استفاده صحیح و برنامه ریزي براي مصرف هر قطره آب استحصال شده را امري واجب و ضروري می نماید. بررسي هاي انجام شده در زمينه سرانه منابع آب تجديد شونده در جهان نشان مي دهد كه از سال ۱۹۵۰ تا ۲۰۲۵ سرانه آب تجديد شونده ایران از حدود 7000 متر مكعب به كمتر از ۱۰۰۰ متر مكعب برسد که سهم عظیمی از آن به آب کشاورزی اختصاص می یابد. از اين رو برنامه ريزي و مدیریت بهره برداري صحيح و بهينه از آب کشاورزی نقش اساسی در توسعه پايدار منابع آب خواهد داشت. اهدافی که در به کارگیري روش هاي آبیاري مدرن مدنظر است، می تواند شامل افزایش راندمان آبیاري و تقلیل میزان آب مصرفی در مقایسه با آبیاري سنتی، عدم ایجاد رواناب سطحی و جلوگیري از فرسایش خاك، تهویه مناسب خاك، یکنواختی پخش آب در سطح مزرعه و افزایش محصول در واحد سطح باشد. براي نیل به این اهداف می بایست شرایط و ویژگی هاي سیستم انتخابی متناسب با ویژگی هاي منطقه موردنظر باشد. با توجه به تغییرات مکانی اکثر پارامترهای اساسی آبیاری و به منظور مدیریت بهینه اطلاعات و دسترسی آسان به داده ها، استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) در مدیریت بهره برداری شبکه های آبیاری می تواند کمک شایانی به مدیریت بهینه منابع آب نماید. لذا در این تحقیق نحوه طبقه بندی داده هاي مکانی و توصیفی در این سامانه جهت ایجاد پایگاه های داده ای در شبکه های آبیاری تحت فشار ارائه گردیده و پیاده سازی مدلهای مختلف آن تشریح می گردد. به گونه ای که نتایج حاصله، مدیر بهر برداری از ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎﻱ ﺁﺑﻴﺎﺭﻱ ﻭ ﺯﻫﻜﺸﻲ ﺭﺍ ﻗﺎﺩﺭ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖﻛﻪ با ﺗﻮﺟﻪ به ﺳﺎﺧﺘﺎﺭ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺷﺒﮑﻪ ﺁﺑﻴﺎﺭﯼ، ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻧﻴﺎﺯ ﺁﺑﻲ ﻣﺤﺼﻮﻻﺕ، ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺍﻗﻠﻴﻤﻲ ﻭ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺁﺏ قابل دسترس ﻭ...، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺁﺏ در ﺷﺒﮑﻪ را ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻧﻤﺎید ﺗﺎ ﺿﻤﻦ ﺗﻮﺯﻳﻊ متناﺳﺐ ﺁﺏ، ﺷﺮﺍﻳﻂ ﻭﺻﻮﻝ ﺑﻪ ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺭﻱ ﻭ ﺭﺍﻧﺪﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ.
کلمات کلیدی : سامانه اطلاعات جغرافیایی(GIS) شبکه آبیاری یکنواختی پخش آب مدیریت بهره برداری پایگاه داده ها