پهنه‌بندی خطر گذرگاه‌های بهمن خیز استان کردستان

هادی نیری¹ بهرام چاره خواه² محمد رضا کرمی³

1) استادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان -
2) دانشجوی کارشناس ارشد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان -
3) استادیار، دانشگاه پیام نور سقز -

محل انتشار : کنفرانس بین المللی توسعه با محوریت کشاورزی ، محیط زیست و گردشگری(icdat.ir)
چکیده :
استان کردستان با داشتن ارتفاعات متعدد و بارندگی‌های نسبتاً خوب، از نقاط سردسیر کشور نیز بشمار می¬رود. یکی از مخاطرات تهدیدکننده مردم نواحی کوهستانی و ازجمله استان کردستان، بهمن برفی است. این مقاله باهدف پهنه¬بندی این نواحی در استان کردستان تهیه و تدوین‌شده است برای رسیدن به این هدف ابتدا از گذرگاه‌های بهمن خیزی که قبلاً توسط اداره راه و شهرسازی به‌عنوان مخاطره اعلام‌شده بود، بازدید میدانی به عمل آمد و مختصات آن‌ها برداشت گردید. معیارهای مهم زمینی را که در ترکیب باهم نقش بسزایی در وقوع بهمن دارند، شامل شیب، جهت شیب، ارتفاع، تحدب و تقعر، فاصله از جاده و کاربری اراضی انتخاب شدند. با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی نقشه‌های رستری کلاس¬های کم‌خطر، خطر متوسط، خطرناک و بسیار خطرناک برای هرکدام از معیارها تهیه و پهنه‌بندی شد. مقایسه زوجی بر روی معیارهای ثابت زمینی انجام گرفت و وزن آن‌ها به دست آمد. وزن به‌دست‌آمده برای همپوشانی لایه¬ها با روش سلسله مراتبی بکار رفت و نقشه حاصل از این مدل به مناطق کم‌خطر، خطر متوسط، خطرناک و بسیار خطرناک پهنه‌بندی گردید. نقشه‌ حاصل از فرایند تحلیل سلسله مراتبی با دامنه‌های بازدید شده همپوشانی شد. نتایج نشان داد که مدل بکار رفته از صحت بالایی برخوردار است و نقاط بازدید شده در داخل مناطق بسیار پرخطر و پرخطر قرار گرفتند. بر اساس نقشه‌ حاصل از فرایند تحلیل سلسله مراتبی 13 دامنه از 30 دامنه بازدید شده در منطقه بسیار پرخطر قرار گرفتند و 17 دامنه در منطقه پرخطر واقع شدند. همچنین با توجه به نقشه حاصل از فرایند سلسله مراتبی، از کل مساحت استان کردستان حدود 7/1049 کیلومترمربع آن در منطقه کم‌خطر، 11392 کیلومترمربع در منطقه با خطر متوسط و 14341 کیلومترمربع در منطقه پرخطر و 1/2009 کیلومترمربع در منطقه بسیار پرخطر واقع شدند. نتایج نشان می‌دهد که فرایند تحلیل سلسله مراتبی برای پهنه‌بندی مناطق خطر بهمن مفید است.
کلمات کلیدی : استان کردستان بهمن برفی مخاطره ژئومورفولوژی سلسله مراتبی