اسب تروا هنوز در ميان ماست: راديو جوان و «راهبرد مهار» غربی شدن سبك زندگی جوانان ايرانی

محمدرضا مانی فر¹ مينا پيرزاده²

1) دكتراي تخصصي ژورناليسم و پژوهشگر سازمان صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران (IRIB)
2) كارشناس¬ا شد مهندسي صنايع _سيستم هاي اقتصادي و اجتماعي

محل انتشار : دومین کنگره بین المللی مدیریت، اقتصاد، علوم انسانی و توسعه کسب و کار(icmba.ir)
چکیده :
تبديل «ايران» به يك كشور توسعه¬يافته، كم و بيش، آرمان تمامي دولت¬ها در سال¬هاي پيش و پس از پيروزي انقلاب اسلامي 1357/1979 بوده است. دولت¬ها، هر يك با هدف «بهبود كيفيت زندگي مردم»، برنامه¬هاي مختلف توسعه را در بازه¬هاي زماني هفت¬ساله و پنج¬ساله طراحي و تدوين و سپس، اجرا كرده¬اند و البته فراموش نبايد كرد كه بيشتر بر ابعاد اقتصادي، عمراني و صنعتي توسعه و «نه» ابعاد اجتماعي و فرهنگي آن، توجه و تأكيد داشته¬اند؛ حتي گاه با تعبير خاص خود از مفهوم «توسعه» (Development)، آن را آگاهانه يا ناآگاهانه حركت به سوي «غربي¬شدن» (Westernization) دانسته، به زمينه¬هاي اجتماعي و فرهنگي و به-ويژه ديني جامعه ايراني در پذيرش برنامه¬ها و پيام¬هاي توسعه، بي¬توجهي يا خوش¬بينانه، كم¬توجهي كرده¬اند. پيروزي انقلاب اسلامي در سال 1357/1979را مي¬توان «پيامد» اين بي¬توجهي و نشانه واكنش انقلابي جامعه ايراني به آن دانست؛ حتي بحران¬هاي سال¬هاي پس از پيروزي انقلاب، از جمله «كوي دانشگاه تهران» در سال 1378/1999 و «رخدادهاي پس از انتخابات رياست جمهوري دهم» در سال 1388/2009 را نيز مي¬توان از اين زاويه، ريشه¬يابي و تحليل كرد و آنها را نيز پيامد كم¬توجهي دولتمردان به «پيوست فرهنگي» برنامه¬هاي توسعه و نشانه بروز شكاف¬هاي اجتماعي آشكار و پنهان در جامعه دانست. گسترش دامنه شكاف¬ها، به¬ويژه ميان نسل جوان با آرمان¬ها و اهداف فرهنگي انقلاب، خود مانع «جامعه¬پذيري» (Socialization) جوانان و شايد عامل اصلي بروز بحران¬هاي مختلف در حال و آينده است. فرايند «توسعه» در اين حالت به زمينه مناسب تبليغ و ترويج بينش¬ها و گرايش¬ها و الگوهاي رفتاري خاص و خلاصه، «سبك زندگي» (Style Life) مغاير با جهان¬بيني و ارزش¬هاي فرهنگي جامعه تبديل مي¬شود و حتي با وجود پيشرفت¬هاي ظاهري در انتقال فناوري و ارتقاي سطح زندگي، به خاطر اين بي¬توجهي يا كم¬توجهي، در عمل، ناتمام مي¬ماند و حاصل مطلوب براي جامعه ايراني به بار نمي¬آورد. ترديد نبايد كرد كه اين توسعه تنها موجب تبليغ و ترويج الگوهاي فرهنگي غرب در جامعه و زمينه¬ساز بروز بحران¬هاي مختلف در امروز و فرداي آن مي¬شود؛ چيزي كه ما از آن به «اسب ترواي توسعه» تعبير مي¬كنيم. ما نويسندگان اين مقاله از نقش راديو جوان صداي جمهوري اسلامي ايران در مقابله با اين حركت خزنده فرهنگي مي¬گوييم كه اكنون به خاطر انباشت غفلت¬ها و كوتاهي¬هاي¬ دولتمردان در گذشته و حال و نيز استفاده هدفمند امپراتوري خبري و اطلاعاتي غرب از ظرفيت راديو و تلويزيون¬هاي ماهواره¬اي فارسي¬زبان و رسانه-هاي نوين در فضاي مجازي، جدي¬تر از پيش در سوداي پيشروي و غربي¬كردن «سبك زندگي» جوانان ايراني به¬عنوان آينده¬سازان جامعه است و بدبينانه اينكه از اين راه، براندازي يا لااقل، تغيير و تحريف آرمان¬ها و اهداف نظام «جمهوري اسلامي» را در بلندمدت تعقيب مي¬كند. ما معتقديم كه بايد واقع¬بينانه با اين «مسأله» برخورد و از افتادن به دام رفتارهاي احساسي پرهيز كرد؛ بايد با رصد و پيش¬بيني تا حد امكان دقيق اوضاع جامعه، انتظارها و نيازهاي مخاطب جوان و نيز مزيت¬ رقابتي امروز راديو و به¬ويژه راديو جوان، كاري كرد تا حداقل گسترش دامنه اين آسيب، اگر نه متوقف كه محدود شود و استعداد «بحراني» شدن آن كاهش يابد. از اين رو «راهبرد مهار» را انتخاب كرده¬ايم تا به پرسش اصلي مقاله پاسخ دهيم كه مديران و به¬ويژه برنامه¬ريزان راديو جوان صداي جمهوري اسلامي ايران با تدوين چه برنامه¬ها و ارايه چه محتوايي مي¬توانند در بازار پررقابت پيام، غربي¬شدن سبك زندگي جوانان ايراني را «مهار» كنند؟
کلمات کلیدی : رادیو جوان اسب تروای توسعه سبک زندگی راهبرد مهار پیوست فرهنگی.