تبیین حقوق شهروندی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

محمودرضا جهاندار¹ میرعلی شفیعی عربی² محسن درویشان³

1) دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت دولتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس
2) عضو هئیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس
3) کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس

محل انتشار : کنفرانس بین المللی مدیریت و علوم انسانی(icmhconf.com)
چکیده :
واژه ی شهروند معمولاً همراه با واژه ی دولت مطرح گردید. و ظهور آن را می توان مصادف با پیدایش نخستین دولت های ملی دانست . در هرجامعه ای به ضرورت حکومتی وجود دارد . در هر حکومت دو گروه عمده را می توان تشخیص داد .گروه حاکم، که در حکم فرماندهان جامعه هستند .و در مقابل سایر افراد جامعه که محکوم به تبعیت از گروه نخست هستند (فرمانبران). که البته هر کدام از دو گروه فوق در جوامع ودوره های مختلف عناوین مختلفی به خود می گیرند. هر کدام از این عناوین حقوق و وظایف خاصی را ایجاب می کند. در صورتی که حاکم عناوینی چون سلطان ،ارباب ، خاقان و امپراطور داشته باشد، فرمانبران خود را رعیّت می دانند که باید بی چون و چرا از دستورات حاکم تبعیت کنند . در این حالت معمولاً حاکمان خود را ازگوهر و نژاد برتر دانسته خود را ملزم به پاسخگویی به رعیت نمی دانند. در حالیکه دولت قدرت خود را ناشی از ملت دانسته و در مقابل ملت مسئولیت دارد. شهروند نیز برخلاف رعیت از حقوق و تکالیف متقابل در ارتباط با دولت برخوردار است .ازجمله حقوق او می توان: آزادی عقیده ، آزادی بیان ، تساوی در مقابل قانون ، مصون بودن جان ، مال ، مسکن و شغل از تعرض ، تشکیل اجتماعات ، انتخاب شغل دلخواه ،تأمین اجتماعی ، آموزش و پرورش رایگان، حق دادخواهی ، حق تابعیت، حق اقامت را نام برد. در مقاله پیش رو با بررسی حقوق شهروندان در امور شهری و مرور دیدگاه های حضرت امام خمینی(ره) و همچنین بررسی تاریخچه نظام حکومتی و شهروندی در ایران سعی در شفاف سازی نظام شهروندی خواهیم کرد و به نتایجی دست پیدا خواهیم کرد که مهمترین آن این است که که ذکر حقوق شهروندان در متون قانون اساسی و عادی دردی را درمان نمی کند.
کلمات کلیدی : شهروند مدیریت حکومت نظام حکومتی امام خمینی(ره) قانون اساسی