بررسی ارتباط بین هندسه و مکانیسم گسلش با شاخص‌های ژئومورفیک و تکتونیک فعال در پهنه البرز باختری

احمدعلی زارع مهرجردی¹

1) مرکزتحقیقات وآموزش کشاورزی ومنابع طبیعی یزد،ایران.

محل انتشار : کنفرانس بین المللی مهندسی و علوم کاربردی(iceasconf.com)
چکیده :
البرز باختري در حد فاصل طول‌هاي جغرافيايي 30/50-49 درجه خاوري و در محل تغيير روند البرز مركزي ـ باختري با روندهاي شمال باختري‌ ـ جنوب خاوري به روند شمالي ـ جنوبي (كوه‌هاي تالش) قرار دارد. در اين پژوهش ضمن بررسي تکتونیک جنبا و الگوي دگرريختي و هندسه گسل¬هاي پهنه البرز باختري، سعي شده تا روند و ساز و كار گسله‌ها يا بهتر بگوييم پهنه گسله مسبب زمين ‌لرزه رودبار- منجيل شناسايي گردد. در اين راه به بررسي جهت‌يابي ميدان تنش و مطالعه آماري ساز و كارهاي حاكم بر گستره پرداخته شده است. بررسي آماري ويژگي¬هاي هندسي بخش¬هاي مختلف پهنه البرز باختري، راستاي عمومي شكستگي‌ها را مشابه پهنه‌هاي ايران در چهار گروه اصلي نشان مي‌دهد: روند شمال باختر ـ جنوب خاور، شمالي ـ جنوبي، شمال خاور ـ جنوب باختر و خاوري ـ باختري كه هر يك از روندها بطور چيره در يك پهنه مشخص بروز كرده است. در بخش جنوب باختري، راستاي شمال خاور ـ جنوب باختر و در بخش باختري، راستاي شمال باختر ـ جنوب خاور و در بخش مركز، راستاي شمالي ـ جنوبي و در بخش شمال خاوري، راستاي خاوري ـ باختري چيره مي‌باشد. رژیم زمین ساختی حاکم بر این پهنه از نوع فشاری است که برخی از گسله‌ها بسوی جنوب و برخی دیگر به طرف شمال شیب دارند. ضمناً به منظور ارتباط بین دو مقوله تکتونیک جنبا و الگوی دگر ریختی و همچنین شاخص‌های ژئومورفیک، تأثیر زمین ساخت در فرسایش و شکل‌گیری رودخانه‌های بزرگ نظیر قزل اوزن شاخص‌های ریخت زمین ساخت نظیر سینوزیته جبهه کوهستان (smf)، گرادیان رودخانه (sl)، پهنایی دره به عمق (vf)، عدم تقارن آبرانه (AF) و منحنی‌های هیپسومتری در سی حوضه آبخیز مورد مطالعه و ارزیابی قرار گرفته است. شاخص‌های کمی فوق در سه دسته دارای فعالیت زیاد، متوسط و ضعیف تقسیم‌بندی و حوضه‌های مختلف پهنه‌بندی شده‌اند. با تلفیق یافته‌های هر سه مقوله تکتونیک و زمین ساخت، الگوی دگر ریختی و شاخص‌های ژئومورفیک در این گستره ارتباط تنگاتنگ بین تکتونیک و زمین ساخت که بیشتر به صورت تکتونیک فعال (Active Tectonic) نمود پیدا کرده و گسله‌های مختلف فعال و غیر فعال ارزیابی شده با مقوله‌های دیگر نظیر شاخص‌های ژئومورفیک(8 شاخص در سی حوضه) تطبیق و ارتباط تنگاتنگ بین آن‌ها محرز گردید.
کلمات کلیدی : تکتونیک فعال البرز باختری شاخص‌‌های ریخت زمین ساخت الگوی دگر ریختی ساختارهای تکتونیکی.