نقش استعمار بر پیدایش جنبش های اجتماعی در ایران (فرقه مذهبی بهائیت)

حسین حسانی¹

1) دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

محل انتشار : کنفرانس بین المللی پژوهش در علوم انسانی(mahconf.com)
چکیده :
جنبش اجتماعی واژه ای است که در قرن 19 میلادی توسط سن سیمون ابداع شد و اینگونه می توان بیان کرد که رویش هر جنبشی نتیجه کمبودها و خلاءهایی است که در جامعه به وجود آمده و گروهی برای اثبات و غالب کردن عقاید و اهداف خود در جامعه ، شروع به حرکت هایی اجتماعی می کنند و نتیجه آن ایجاد جنبش های اجتماعی است .شکل گیری فرقه بهاییت (جنبش بهائیت) در قرن نوزدهم میلادی در ایران ، تقریبا همزمان با جنبش وهابیت در سرزمین حجاز بوده که این امر با حمایت و پشتیبانی دول استعماری آغاز به کار کرده است . منطقه خاورمیانه با داشتن موقعیت ژئوپولتیکی مناسب و دارا بودن منابع عظیم زیرزمینی همواره مورد توجه ابرقدرت ها بوده است تا بتوانند با دستیابی و تسلط به این منطقه، از طرفی فعالیت های ایران را در مقابل خود تا حدودی خنثی کنند و از طرفی نیز ابر قدرت بودن خود را در خاورمیانه به معرض نمایش بگذارند، چرا که ایران در مقام یک کشور مذهبی مسلمان و شیعه و به عنوان موثرترین قدرت ،در برابر اهداف دول استعماری در منطقه ظاهر شده است. با توجه به مستندات تاریخی، عدم پیروزی به واسطه جنگ های نظامی علیه ایران آنان را بر این داشت تا نسبت به جنگ علیه ایران تغییر موضع داده و جهت دستیابی به اهداف خود فرهنگ و مذهب ایران را مورد تهاجم قرار بدهند. در این خصوص تا دوران پهلوی به موفقیت هایی از جمله نفوذ در دربار و تاثیرگذاری در تصمیمات کشوری و همچنین دریافت منسب های دولتی، دست یافتند. اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 به علت روشن بودن ماهیت این فرقه برای انقلابیون موقعیت آنها به خطر افتاد و به تدریج قدرت به دست آمده آنان در زمان پهلوی و فعالیت آنها از حالت علنی و مستقیم از بین رفت. لذا عنایت به توضیحات بالا در این مقاله در صدد پاسخ به این سوال هستیم که نقش استعمار در ایجاد فرقه بهائیت به عنوان یک جنبش اجتماعی چیست و از حمایت آن به دنبال چه اهدافی می باشند؟ ایران به عنوان تاثیر گذارترین کشور مسلمان و شیعه در جهان و منطقه خاورمیانه بزرگترین مانع برای رسیدن به اهداف استعمارگران از جمله دستیابی و تسلط بر خاورمیانه و حفظ قدرت در این منطقه است که کشورهای ابر قدرت استعماری با هدف قرار دادن عنصر فرهنگ و مذهب با آن به مبارزه پرداخته اند.
کلمات کلیدی : جنبش اجتماعی استعمار مذهب بهائیت خاورمیانه