عوامل مؤثر بر فضای شخصی مطلوب در محیط های آموزشی

حمیدرضا عظمتی¹ سمیه پورباقر² منا محمدی³

1) دانشیار دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه تربیت دبیر شهیدرجایی،تهران،
2) دانشجوی دکتری معماری، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی،تهران
3) کارشناسی ارشد معماری ، دانشکده مهندسی معماری و شهرسازی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، تهران،

محل انتشار : چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(4icsau.ir)
چکیده :
عواملی چون عدم تعریف مناسب از فضاهاي شخصی، نبود حس تعلق ،کمبود عوامل دعوت کننده به فضاهای گروهی و نبود جذابیت فضایی،عدم توجه کافی به حریم های شخصی، فقدان محرمیت و امنیت از جمله مسائل و مشكلاتی هستند که در راستای مطالعات و بررسی¬های صورت گرفته در فضاهای آموزشی مشاهده گردیده¬اند. وجود این مسائل باعث عدم کارایی و کاهش حضور مؤثر دانشجویان در فضاهای آموزشی گشته است. هدف از پژوهش حاضر شناسایی و استخراج عوامل مؤثر بر مطلوبیت فضاهاي شخصی در محیط¬های دانشگاهی است . به این منظور پس از مطالعه کتب کتابخانه¬ای و بررسی نظریه‌های روان‌شناسی محیطی و معماری در رابطه با مفاهیم حریم خصوصی و فضای شخصی در حوزه تئوری، نظرات متخصصان مورد سنجش قرارگرفته است. این پژوهش بر حسب نوع هدف ،کاربردی است و به روش تحقیق پیمایشی انجام شده است. پیمایش اولیه بین تعدادی از متخصصین متشکل از اساتید معماری و روانشناسی که به روش خوشه¬ای تصادفی انتخاب شدند صورت گرفت. سپس پرسشنامه اولیه حاصل گشته و بعد از تعیین میزان اهمیت هر یک از عوامل، پرسشنامه اصلی تهیه و توسط کاربران مورد پیمایش قرار گرفت. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS صورت پذیرفت. مهم‌ترین عوامل محیطی تأثیرگذار بر فضاهاي شخصی در دو حوزه مؤلفه‌های کالبدی و مؤلفه‌های روانی استخراج گردید. در حوزه مؤلفه‌های کالبدی عواملی مانند : فردی سازی فضا ، استفاده از مرزها برای تفکیک فضا و ایجاد فضاهای نیمه شخصی و خلوت به دست آمد و در حوزه مؤلفه‌های روانی مهم‌ترین مؤلفه‌ها شامل : امنیت، تراکم جمعیتی و در نظر گرفتن نیازهای متفاوت افراد بوده است. لذا در نظر گرفتن عوامل به دست آمده از پژوهش حاضر در طراحی موجب مطلوبیت فضاهای شخصی در محیط¬های آموزشی دانشگاهی و طبیعتاً ارتقاء کیفیت آموزشی خواهد شد.
کلمات کلیدی : مطلوبیت فضای شخصی معماری فضای آموزشی حریم خصوصی خلوت