ارزیابی نقش طراحی شهری در ایجاد محله فرهنگی به عنوان رویکردی برای بازآفرینی محلات تاریخی

عاطفه شاکرمی¹ محمود قلعه نویی² امیرمحمد معززی مهر طهران³

1) کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان.
2) استادیار گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان.
3) مدرس دانشگاه و پژوهشگر دکتری مرمت شهری، دانشگاه هنر اصفهان.

محل انتشار : چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(4icsau.ir)
چکیده :
به دنبال وقوع حوادث و تحولات گوناگون ابتدا درکشورهای غربی و پس از آن در ایران که منجر به بروز مسائل و مشکلات بسیار و از جمله فرسودگی و زوال همه جانبه ارزش¬ها و ویژگی¬های مثبت بافت¬ها و محلات تاریخی شد، چالش و رویکردهای متفاوتی برای حل این معضل مطرح شد که با گذشت زمان منسوخ شده و یا تکامل یافتند. پژوهش حاضر نیز در این راستا، ارزیابی نقش طراحی شهری در ایجاد محله فرهنگی به عنوان رویکردی و مصداقی از بازآفرینی شهری و به طور خاص بازافرینی فرهنگ¬مدار، مورد هدف قرار دارد. رویکردی که با تاکید ویژه بر ابعاد محتوایی (عملکرد و معنا) نسبت به رویکردهای پیشین که تاکید صرف بر کالبد داشتند، برتری و اهمیت یافته است. از سوی دیگر با توجه به بافت غنی ایرانی- اسلامی کشور ما که حاوی ارزش¬ها، سرمایه¬ها و میراث بسیار و ویژگی¬های منحصر به فرد است و نیز ناشناخته بودن رویکرد، ارزیابی و به کارگیری این رویکرد در اقدامات و برنامه-های ساماندهی و احیا محلات تاریخی ضروری می¬نماید از این رو در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با بهره¬گیری از مطالعات کتابخانه¬ای، در ابتدا به تبیین مبانی و مفاهیم محله فرهنگی و بررسی ابعاد و ویژگی¬های آن پرداخته شد. پس از آن ارتباط میان طراحی شهری و محله فرهنگی از طریق ارزیابی مدل¬ها، ابعاد، مولفه¬ها و کیفیت¬ها انجام شده و مولفه¬های مشترک میان آن¬ها استخراج و تبیین گردید. مولفه¬های نفوذپذیری، خوانایی، تنوع، امنیت، انعطاف¬پذیری، پیاده¬مداری، سرزندگی و معیارهای معنایی (هویت، حس مکان و دلبستگی به مکان) به عنوان مولفه¬های مشترک برگزیده شدند که در گام بعدی به سنجه¬ها و در نهایت شاخص¬هایی قابل اندازه-گیری و اعمال تقسیم شدند.
کلمات کلیدی : طراحی شهری محله فرهنگی بازآفرینی شهری کیفیت های طراحی