پایداری به زبان همسازی با طبیعت در روستای مطبقه ای زاگرس نمونه موردی: لندی، در هلیساد چهارمحال و بختیاری

یونس خشنود بروجنی بختیاری¹ مریم محمود زاده اصل² علی حاجی هاشمی جزی،³ علی اکبر آرمند گندمانی⁴

1) مدرس دانشگاه آزاد اسلامی- واحد بروجن
2) دانشجوی کارشناسی مهندسی معماری دانشگاه اسوه تبریز
3) دانشجوی کارشناسی مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد خوراسگان
4) دانشجوی کارشناسی مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بروجن

محل انتشار : چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(4icsau.ir)
چکیده :
تاریخ هلیساد، به بلندای تاریخ بختیاری است، همانگونه که تاریخ بختیاری نیز به بلندای تاریخ ایران زمین است. معماری هنگامی به‌وجود می‌آید که انسان با ایجاد حجم‌ها و سطوح، پرداختن به روابط آن با محیط و نیز با انتخاب صورت ظاهر سازه، چیزی فراتر از کاربرد اولیه‌ی آن بیان می‌کند. پس معماری هر قوم، نژاد، فرهنگ و تمدنی در درجه‌ی اول به جهان‌بینی آن تمدن متکی است. بنابراین، معماری هنر، فن، دانش و خلاقیتی است که انسان به واسطه‌ی آن، با استفاده از مصالح دردسترسش (نظیر سنگ، خاک، چوب و غیره) مفهوم‌سازی می‌کند، همزمان که نیازهای مادی خود را نیز رفع می‌کند. به گواه تاریخ، بختیاری ها معمارانی زبر دست بوده اند ازاین‌روست که در آثار معماری ایشان، میان بنای ساخته‌شده و اعتقاد سازندگان آن پیوندی جدا نشدنی وجود دارد. به‌ناچار، معمار همواره سفارش‌گیرنده‌ای است که برای سفارش‌دهندگان خود و مطابق با خواسته‌های آن‌ها فعالیت می‌کند، پس ناگزیر ذهن و مهارت خود را باتوجه‌به نیازها، سلیقه‌ها و اعتقادهای سفارش‌دهندگان تربیت می‌کند. معماری بیش از هر هنر دیگری نماینده‌ی هویت تمدن است. یکی از ویژگی های معماری بختیاری، هماهنگی با طبیعت، تواضع و درون‌نگری و از همه مهم‌تر وحدت است. همان گونه که بیشترین جلوه‌ی این وحدت در معماری اسلامی مساجد اسلامی این منطقه تجلی یافته است. بستر محیط زیست الگویی بی پایان از مصادیق ساختار و ارگانیسم هاي همساز با طبیعت می باشد. نمونه هایی که ضمن احترام به طبیعت در جهت سازگاري و تکامل آن پیش می روند. این اصول را گذشتگان به خوبی درك کرده و در آثار و ساخته هاي خود بکار بسته اند. شاید به این دلیل است که ساخته هاي آنها هم رنگ و بوي طبیعت است. اصطلاحاتی تحت عنوان ارگانیک، اکولوژي ،اکوتک که امروزه در محافل معماري مقبول می افتد، گذشتگان بدون دانستن آن بناها و بافت محلات خود را فرم داده اند. علت اینکه بناهاي آنها همچنان پویا و ماندگارند، این است که معماران سنتی در بناهاي خود اصل همخوانی و سازگاري با طبیعت که منتج به آسایش ساکنین سکونتگاه ها می گردد را بیش از هر چیز ملحوظ داشته اند. این مقاله بر آن است تا علل اصلی پایداري در ابنیه سنتی و سکونتگاه هاي کوهپایه هاي زاگرس در استان چهارمحال همیشه بختیاری را، به صورت توصیفی و نمونه موردي روستاهاي منطقه هلیساد را مورد تدقیق قرار دهد. براي دستیابی به این امر از تحلیل مطالعات میدانی و بررسی نمونه هاي مشابه بهره گرفته شده است. یافته هاي حاصل از این تحقیق نشان میدهد که معماري این منطقه هماهنگ و پیرو اصول معماري ارگانیک میباشد. بررسـی رونـدشکل گیري و فرم ساختمانهاي منطقه و عوامل موثر در ساختار پلکانی و متمرکز آنها بیانگر مفاهیمی است که امـروزه بـه عنـوان مصادیقی از معماري پایدار تلقی می گردد. نتیجه حاصل از مطالعات، نشان دهنده اصولی است که با بررسی فرم و شکل گیري پلکانی و مصطبه اي سکونتگاههاي کوهپایه هاي زاگرس تبیین می گردد. این عوامل شامل: توپوگرافی و فـرم کوهسـتان منطقـه، عوامـل اقلیمی و جوي، اشتغال و اقتصاد ساکنین منطقه و ویژگی هاي فرهنگی و اجتماعی مردم می باشد.
کلمات کلیدی : پایداری همسازی با طبیعت روستای مطبقه ای لندی در هلیساد معماری چهارمحال و بختیاری