بررسی چالش های بافت فرسوده در قوانین و ضوابط کشور در دهه های پس از انقلاب اسلامی

محمد رضا پورجعفر¹ معصومه لیوانی²

1) پروفسور و عضو هیئت علمی دانشکده هنر معماری، گروه شهرسازی، دانشگاه تربیت مدرس تهران -
2) دانشجوی دکترای شهرسازی دانشگاه تربیت مدرس تهران -

محل انتشار : چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(4icsau.ir)
چکیده :
در توصیف¬های برآمده از بافت فرسوده و ویژگی های ذکر شده در منابع مکتوب و علمی، خصوصیات و شرایط متعددی تشریح و مورد بررسی قرار گرفته است، که تمامی آنها از اشتراکات قابل توجهی برخوردار است. از آن جمله می توان به ارزشمند بودن این بافت در شهر و تلقی از آن به عنوان ثروت اشاره نمود؛ ثروتی که گریبانگیر معضلاتی است که در صورت مرتفع نگردیدن، قوت¬های موجود و فرصت¬های نهفته در خود را تبدیل به ضعف و تهدید خواهد نمود. در این راستا، متولیان و مسئولان امر از آغاز پیروزی انقلاب تا کنون، تلاش¬های متعددی در چارچوب وضع قوانین و مقررات، به¬منظور حل مشکلات بافت فرسوده و ارتقای شرایط آن داشته¬اند. همزمان و پس از تصویب و اجرای این قوانین، نیز بررسی¬ها و نقدهای قابل توجهی از سوی منتقدان، پژوهشگران و حتی دست اندرکاران تدوین این قوانین و ضوابط صورت گرفته است، که نشان از اهمیت قابل توجه این موضوع دارد. این مقاله با هدف بررسی چالش¬های ساختاری-نهادی بافت فرسوده در شهرهای ایران، به بررسی نقدهای صورت¬گرفته در خصوص قوانین و ضوابط مصوب بافت فرسوده پرداخته و با ارجاع به مقالات تخصصی نگاشته شده در این زمینه، به¬عنوان جامعه-ی آماری این پژوهش، به بررسی چالش¬های اصلی مطرح شده در آنها پرداخته¬است. روش مورد استفاده در این پژوهش روش قیاسی است، که همزمان با مراجعه به منابع دست دوم شامل متن قوانین مصوب در مورد بافت فرسوده و درج شده در روزنامه رسمی کشور، و همچنین مراجعه به مقالات تخصصی نگاشته شده در این زمینه به عنوان منابع دست سوم، در دهه¬های 50-90 به بررسی سیر تطور قوانین تصویب شده و نقدهای وارد بر آن پرداخته¬است. در این راستا، این پژوهش بر اساس 4 معیار اصلی به بررسی چالش¬های مطرح شده پرداخته و در قالب 42 متغیر به¬عنوان زیر معیارهای مطرح در معیارهای اصلی، در صدد بررسی درصد فراوانی آنها و الویت¬بندی چالش¬ها برآمده است. این پژوهش در بررسی موارد فوق از آمارهای توصیفی بهره برده است. نتایج برآمده حاکی از آن است که عدم تحقق¬پذیری طرح¬ها به عنوان اصلی¬ترین چالش دارای بیشترین فراوانیِ زیرمعیارهای مربوطه است، که از آن میان، زیر معیار بی توجهی به حضور و مشارکت مردمی و مفهوم شهروندی در اولویت اول، و زیر معیار تعدد نهادهای مدیریتی و عدم وجود انسجام و هماهنگی در میان آنها در اولویت دوم قرار دارد.
کلمات کلیدی : بافت فرسوده مشارکت مردمی چالش شهرسازی نهاد مدیریتی