طراحی مشارکتی مسکن راهکاری برای رسیدن به پایداری اجتماعی

حبیب هدایتی¹ میترا غفوریان²

1) دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه البرز قزوین،
2) استادیار دانشگاه علم و صنعت ایران،

محل انتشار : چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(4icsau.ir)
چکیده :
امروزه پایداری اجتماعی به عنوان یکی از مهمترین و مؤثر ترین ابعاد پایداری در حوزه های مختلف مورد توجه قرار دارد که به نیازهای اجتماعی – فرهنگی افراد می پردازد، در حوزه معماری مسکن نیز نقش پایداری اجتماعی بسیار حائز اهمیت می باشد، زیرا با پاسخگویی به نیازهای اجتماعی، فرهنگی، روانی بهره بردار می تواند منجر به ارتقاء کیفیت مسکن و در نتیجه طولانی تر شدن زمان استفاده از مسکن شود، در گذشته حضور ساکنین در کنار معماران و مشارکت آنها در فرایند ساخت مسکن به نوعی وجود داشته که امروزه در اجتماعات کوچک تر و روستایی نیز به صورت سنتی دیده می شود، این امر موجب می شود تا در روند شکل گیری بنا خواسته های ساکنین نیز لحاظ گردد و تا حدودی نیازهای آنها برطرف گردد که به نوبه خود به بهتر شدن کیفیت زندگی و رضایتمندی ساکنین منجر می شود . در این مقاله سعی بر آن است ضمن شناسایی مؤلفه های پایداری اجتماعی در معماری با پاسخ به این سؤالات: 1- اجزا و اهداف معماری مشارکتی چیست؟ 2- چگونه این رویکرد منجر به ارتقاء پایداری اجتماعی می شود؟ به نقش رویکرد طراحی مشارکتی در ارتقاء پایداری اجتماعی پرداخت. اهمیت توجه به این رویکرد از آنجایی برجسته می گردد که در طراحی مشارکتی بهره بردار می تواند به طور مستقیم و غیر مستقیم در روند تصمیم گیری مراحل مختلف طراحی مسکن خویش بر اساس آگاهی و اشراف بر نیازهای کلیدی خود که ریشه در فرهنگ، باورها، سنتها، رفتار و .... دارد، نقش داشته باشد، و چنانچه تعامل میان طراح و بهره بردار به درستی صورت پذیرد می تواند به درک بهتر طراح از مسائل پیش رو کمک کند که این امر منجر به انتخاب راه حل مناسب و جلوگیری از بروز اشتبا هات احتمالی از سوی طراح می گردد. در این تحقیق به روش کیفی و مطالعات کتابخانه ای به بررسی دقیق شاخصه های پایداری، مؤلفه های مهم پایداری اجتماعی ، نظریه های مشارکتی و شناخت روشهای به کار گیری آن پرداخته شده ، نتایج حاصله از پژوهش نشان می دهد که بسیاری از مولفه هاو اجزای رویکرد مشارکتی به طور مستقیم و غیر مستقیم نقشی بسیار مؤثر در تحقق و ارتقاء مولفه های پایداری اجتماعی در مسکن دارند.
کلمات کلیدی : مسکن طراحی مشارکتی پایداری اجتماعی تعامل طراح و بهره بردار