مقایسه روش‌های مختلف درونیابی برای کلر آب زیرزمینی، و تغییرات مکانی و زمانی آن در دشت اسفراین

علی محمودنیا¹ سید مرتضی موسوی²

1) دانشجوی کارشناسی ارشد عمران، مهندسی و مدیریت منابع آب، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی -
2) استادیار دانشکده عمران، دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی ،

محل انتشار : چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(4icsau.ir)
چکیده :
هر مقاله بايد از نخستین گام‌ها در برنامه ریزی و مدیریت منابع آب، پهنه‌بندی پارامترهای کیفی آب زیرزمینی است. آب زیرزمینی، منبع اصلی تامین آب بسیاری از مناطق است. از آنجایی که آب زیرزمینی بی‌کیفیت، می‌تواند خواص فیزیکی و شیمیایی خاک را تغییر دهد و شوری آب زیرزمینی، می‌تواند باعث کاهش محصولات کشاورزی شود؛ لذا مطالعه شوری آب‌های زیرززمینی از اهمیت زیادی برخوردار است. در مطالعه حاضر، پارامتر کلر اندازه‌گیری شده از نمونه آب بدست آمده از 24 چاه عمیق در زمان‌های مختلف (شهریور94، شهریور92 و شهریور 90) در محدوده دشت اسفراین، در استان خراسان شمالی مورد بررسی قرار گرفت تا پس از مقایسه روش‌های مختلف درونیابی برای کلر آب‌زیرزمینی، تغییرات مکانی و زمانی کلر را در دشت اسفراین حاصل شود. برای انتخاب بهترین روش درونیابی، از نسخه های مختلف روش های IDW، RBF و Kriging استفاده شد. لازم به ذکر است در روش IDW، دو پارامتر توان و همسایگی بهینه گردید. برای استفاده از روش Kriging باید داده ها نرمال باشند و در صورت غیرنرمال بودن باید با تبدیل مناسب نرمال گردد. آزمون کلموگروف-اسمیرنوف برای کلر نشان داد؛ داده های مربوط به پارامتر کلر در سال‌های 1390 و1394 غیرنرمال بودند در حالی که داده‌های سال 1392 نرمال بودند. لذا برای استفاده از روش Kriging، داده های مربوط به سال‌های 1390 و 1392 با تبدیل لگاریتمی نرمال شدند. در نهایت، عملکرد این روش‌ها با استفاده از صحت‌سنجی مورد ارزیابی قرار گرفت. از R2و RMSE برای انتخاب بهترین روش استفاده شد. سپس از این روش، برای ارزیابی توزیع مکانی پارامترکلر آب‌زیرزمینی دشت اسفراین در زمان‌های مختلف، استفاده گردید. نتایج نشان داد در سال‌های 1390 و 1392 بیشترین غلظت کلر مربوط به نقاطی در مرکز و جنوب دشت بود که در جهت شرقی و غربی کاهش یافت؛ اما در سال 1394 بیشترین غلظت مربوط به جنوب غربی بود که به سمت شمال شرق کاهش پیدا کرد. بررسی تغییرات زمانی کلر نشان داد که غلظت پارامتر کلر طی سال 1390 تا 1394 در مجموع، کاهش یافته که بیشترین کاهش، مربوط به قسمت شمالی و مرکزی دشت و کمترین کاهش، مربوط به قسمت‌های شرقی دشت می‌باشد.
کلمات کلیدی : روش‌های درونیابی Kriging دشت اسفراین وزن دهی معکوس فاصله تابع پایه شعاعی