تحلیل میزان انطباق پهنه بندی طرح تفصیلی با طرح راهبردی-ساختاری (جامع) تهران

مهرناز بیگدلی¹ فریبرز دولت آبادی² میثم علی پور³

1) دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی
2) دکتری معماری، عضو هیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب
3) دانشجوی دکتری شهرسازی دانشگاه تهران، عضو هیات علمی دانشگاه بجنورد

محل انتشار : چهارمین کنگره بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(4icsau.ir)
چکیده :
طرح جامع (راهبردی- ساختاری) تهران، پس از دو دهه فقدان طرح شهری، در سال 1386 به تصویب شورایعالی شهرسازی و معماری ایران رسید و متعاقب آن طرح تفصیلی تهران در سال 1391 به تصویب کمیسیون ماده (5) رسید. از آنجا که مطابق با قانون، هرگونه تغییر در اساس طرح جامع، مغایرت محسوب می شود؛ طرح تفصیلی از اختیار تغییر ماهوی و اساسی در طرح جامع برخوردار نیست و در صورت وقوع چنین تغییری، شورایعالی شهرسازی و معماری ایران مرجع رسیدگی به آن است. بر پایه گزارشات واصله به دبیرخانه شورایعالی از سال 1392 تاکنون، به واسطه تغییرات طرح تفصیلی شهر تهران، طرح جامع تجربه گر حجم بالایی از تغییرات اساسی بوده است. یکی از مهمترین اسناد و نقشه‌های طرح جامع که مشمول این نوع تغییرات گشته است، سند پهنه بندی است. از آنجا که سند پهنه‌بندی یکی از ابزارهای تحقق چشم انداز، اهداف و راهبردهای طرح جامع محسوب می شود و ساختار آتی کالبد، جمعیت و عملکرد شهر تحت تأثیر آن قرار دارد؛ هرگونه تغییر اساسی در آن نیز، آینده ای متمایز را برای تهران رقم خواهد زد. هدف این پژوهش آن است که از طریق مقایسه تطبیقی و با استفاده از تحلیل نرم افزاری، میزان تبعیت طرح تفصیلی از اساس طرح جامع در زمینه پهنه بندی مشخص گردد. نتایج حاصله نشان از آن دارد که در مجموع حدود 20 درصد از مساحت شهر دچار تغییر در پهنه بندی شده است. بخش اعظم این تغییرات مرتبط با پهنه هایی است که ساختار توسعه شهر تهران تلقی می شوند. این تغییرات، به واسطه پیامدهایی همچون افزایش میزان تراکم ساختمانی، افزایش ظرفیت جمعیت پذیری و کاهش حجم خدمات عمومی؛ آسیب جدی بر زیست پذیری و حیات سالم شهر تهران وارد آورده است.
کلمات کلیدی : پهنه بندی طرح راهبردی طرح جامع طرح تفصیلی