بررسی اصول و مبانی شهرسازی بر اساس تفکر ایرانی – اسلامی

سحرشتابان¹ سید موسی پور موسوی² سمر شتابان³

1) دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت شهری دانشگاه علوم تحقیقات
2) عضو هیئت علمی موسسه آموزش عالی علمی –کاربردی شهرداری
3) دانشجوی دکترا صنایع دانشگاه علوم تحقیقات تهران

محل انتشار : چهارمین کنفرانس بین المللی پژوهش های نوین در عمران، معماری و شهرسازی(4cauconf.com)
چکیده :
این پژوهش کوشیده تا بتوان به کارگیری ارزش های شهر سازی اسلامی را در دوره های امروزین و برای گستره جهانی آشار سازد. در پژوهش های مشابه بیشتر به سویه های شکلی و ریخت شناسی شهر اسلامی در دوران گذشته بسنده شده و سویه های دریافتی پویا و امروزین آن چندان بررسی نشده است . در این نوشتار ابتدا پژوهش های انجام شه بابینی و در دو لایه ی کالبدی و ناکلبدی شناسایی شده است . پس از آشکارسازی گذشته نگر و کالبدی بودن بیشتر این پژوهش ها ، پنداره ها و سویه های فراکالبدی شهر اسلامی که تا کنون پنهان ماند ه اند ، با نگرش به انگار ه های شهرسازی امروزین نمایان شده است . نمونه هایی از شهر سازی اسلامی کندو کاو شده و با بررسی های چند باره و ژرف ، ویژ گی های شیوه ی هم آمیزی کالبدی پاره های آن ها در چند شنا سه هموند، مانند دادگستری ، یگانگی با گوناگونی، پرمایگی با ناهمگونی و سازش پذیری با خردورزی نهاده شده اند. گزینش این پنداره ها به گونه ای شده که دارای سرشت فراکالبدی باشند. سرانجام رویکرد های جدید در انگاره های شهرسازی امروزین که از 1960 به این سو در جهان بازگو شده ، همچون شهرسازی فزاینده ، دادو ستدی، جانشین و بنیادی و نیز روش های ساختاری و راهبردی با رویکرد های گسترش شهر اسلامی سنجش شده است . یافته ی بنیادی این نوشتار این است که ارزش های شهرسازی اسلامی فرای کالبدی ، جای و زمان است و می توان از آنها در گسترش شهرهای جهانی امروزه بهره برد. این شهرسازی ، راهبردی و پویا بوده و ویژگی ها و انگاره ها ی درست امروزین شهر سازی را از زمانی بسیار پیش تر در برداشته است و توان بسیاری در جهان گستری داشته و همچنان دارد.
کلمات کلیدی : شهرسازی اسلامی انگاره نوین شهرسازی اسلام و شهر شهرهای خاورمیانه.