مطالعه آزمایشگاهی تأثیر شیب کارگذاری سرریز و رژیم جریان بر آبشستگی در پایین دست سرریزهای پلکانی

زهرا کاظم پور لارسری¹ مهدی اسمعیلی ورکی² آلسیو رادیک³ امیر ملک پور⁴

1) کارشناسی ارشد مهندسی آب گرایش سازه های آبی- دانشگاه گیلات-ایران
2) گروه مهندسی آب و وابسته پژوهشی پژوهشکده حوضه آبی دریای خزر، دانشگاه گیلان
3) مهندسی رودخانه دانشگاه Politecnico di Milano-Italy
4) گروه مهندسی آب، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان-ایران

محل انتشار : شانزدهمین کنفرانس ملی هیدرولیک ایران(16hydro.ir)
چکیده :
سرریز‌ها از قدیمی‌‌ترین سازه‌های هیدرولیکی ساخت دست بشر می‌‌باشند که معمولا برای اندازه‌گیری دبی جریان، کنترل سطح آب و تراز بستر در رودخانه‌ها، کانال‌ها و مخزن‌ها مورد استفاده قرار می‌‌گیرند. سرریزهای پلکانی در دو دهه گذشته با تکامل بتن غلتکی RCC در ساخت سد مورد توجه قرار گرفته‌اند. یکی از کاربردهای متداول سرریزهای پلکانی، استفاده از آن‌ها‌ به‌عنوان سازه کنترل تراز بستر جهت اصلاح شیب بستر رودخانه می‌باشد. یکی از مسائل مهم در طراحی ایمن و پایدار آن‌ها توجه به آب‌شستگی پایین‌دست این سازه‌ها خواهد بود چراکه عدم توجه به آن، منجر به شکست سازه در اثر افت تراز بستر رودخانه شده و در نتیجه واژگونی و تخریب سازه‌ها حتمی خواهد بود. در این تحقیق تاثیر شیب‌های 1:1، 1:2 و 1:3 سرریز پلکانی بر عمق آب‌شستگی در پایین‌دست سرریزهای پلکانی به‌صورت آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش‌ها برای شرایط مختلف دبی، شیب کارگذاری سرریز و عمق پایاب صورت پذیرفت. مقایسه‌ نتایج نشان داد که ایجاد شیب ملایم‌تر در بهترین حالت منجر به کاهش حداکثر عمق آب‌شستگی به میزان 86/3 درصد می‌گردد.
کلمات کلیدی : کاهش آب‌شستگی سرریزهای پلکانی سازه‌های کنترل تراز بستر رژیم جریان عمق پایاب