اسپی مزگت ، اتشکده تا مسجد

محمدرضا ساعدی کپورچالی¹ تینا ناصری کوهستانی²

1) دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه ازاد اسلامی واحد خلخال ایران
2) دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه ازاد اسلامی واحد خلخال ایران

محل انتشار : دومین کنفرانس بین المللی دستاورد های نوین در عمران، معماری، محیط زیست و مدیریت شهری(2ceuconf.com)
چکیده :
برخی متون تاریخی حدود پنج تا هفت قرن پیش به وجود برخی شهرها در ناحیه گیلان بنامهای «خشم» و یا « دیلمان شهر» و یا «کوتم» اشاره داشته اند ، کسی نمی داند بواقع این شهرها دقیقاً کجا بوده اند و امروزه با کدام نقاط جغرافیایی منطبق می باشند . هیچ بعید نیست که یکی از همین شهرها ، اسپی مزگت باشد . امروزه «بیلم برا» از آبادیهای توابع دهستان دیناچال است . شاید این نام بازگو کننده یکی از شهرهای قدیمی گیلان در این نواحی باشد ، که محل درست آن تا کنون شناسایی شده است . این بیلمان شهر در سال 372 هـ ق در «حدود العالم»یاد شده است ( بیلمان = بیله+مان =خانه بزرگ یا خاندان بزرگ معنی می دهد ) . البته آبادی دیگری هم در مجاورت شفارود شهرستان رضوانشهر به نام بیلمان می باشد که به احتمال زیاد باید همان «بوتهسر» قدیم باشد . حدود العالم بیلمان را به سال 372 هـ ق مرکز ناحیه « تجریم» معرفی کرده است . بیلم ظاهراً مخفف همان بیلمان است . قدمت و پیشینه تاریخی رضوانشهر سابقه ممتد و تاریخی با شهرستان تالش دارد . در قرون گذشته در مواقعی منطقه رضوانشهر بخشی از منطقه گسکر محسوب می شده است و خوانین گسگر بر آن حکومت می کردند و آبادی پونل مقر حکومت حکام و فرمانروایان این منطقه بوده است . ( منطقه گسکر امروزه جزء توابع شهرستان صومعه سرا و روستا پونل جزء توابع شهرستان رضوانشهر است )
کلمات کلیدی : گیلان- رضوانشهر-مسابع تاریخی- صومعه سرا-کاوش های باستان شناسی- دوره اسلامی- شهر تاریخی گسکر اسپی مزگت بنای فراموش شده در دیار گسکرات زنده یاد رضا صدر کبیر رضوان شهر گسکر ساسانی اثر تاریخی .