تجزیه‌وتحلیل زمین‌آماری غلظت اورانیوم و توریوم و تلفیق آن با روش‌های آنالیز دو متغیره و چند متغیره در دره سه‌هزار تنکابن

میثم یزدانی¹ فیروز علی نیا² آناهیتا زاهدی³

1) دانشجوی کارشناسی ارشد معدن گرایش اکتشاف پردیس بندرعباس, دانشگاه صنعتی امیرکبیر(پلی تکنیک تهران)-
2) استادیار گروه معدن, دانشگاه صنعتی امیرکبیر(پلی تکنیک تهران)-
3) دانشجوی کارشناسی ارشد معدن گرایش اکتشاف پردیس بندرعباس, دانشگاه صنعتی امیرکبیر(پلی تکنیک تهران)-

محل انتشار : دومین کنفرانس بین المللی مهندسی و علوم کاربردی(2iceasconf.com)
چکیده :
منطقه سه هزار در جنوب شهرستان تنکابن در استان مازندران واقع شده است که در نزدیکی کمربند طارم – هشتجین قرار دارد که در منطقه یک توده گرانیتوئیدی می‌باشد به همین دلیل می‌تواند از نظر پتانسیل کانی‌زایی دارای اهمیت باشد. برای مشخص کردن مناطق آنومال عناصر U, Th از 50 نمونه آبراهه‌ای که از منطقه جمع‌آوری و به روش ICP-MS تجزیه شدند استفاده کردیم. که ابتدا داده‌هاي سنسورد را جایگزین کرده و مقادیر خارج از ردیف داده‌ها را با استفاده از نمودار باکس پلات و نمودار Q-Q-Plot شناسایی کرده و با استفاده از روش دورفل داده‌های خارج از ردیف را کاهش دادیم که برای این کار کد روش دورفل را در محیط نرم‌افزار متلب نوشتیم و داده‌های خارج از ردیف را کاهش دادیم (که بخشی از کد را در این مقاله آورده‌ایم) و در نهایت داده‌ها را نرمال کردیم که برای بررسی نرمال بودن از آزمون ناپارامتری کولوموگرف–اسمیرونف استفاده گردید و سپس آنالیز دو متغیره (ضرایب همبستگی پیرسون (Pearson)) و آنالیز چند متغیره بر روی داده‌های نرمال در محیط نرم‌افزار SPSS انجام شد، که در آنالیز چند متغیره از آنالیز فاکتوری (عاملی) استفاده کردیم و تعداد 7 فاکتور شناسایی شد و در نهایت نقشه فاکتورها را در محیط نرم‌افزار Arc GIS رسم کردیم. و از آنجایی که در این دو روش U, Th با Nb, Bi همبستگی بالایی دارند و این 4 عنصر در یک فاکتور (فاکتور 3) قرار گرفته‌اند در نتیجه هدف ما فاکتور سوم می‌باشد و به این دلیل تجزیه‌وتحلیل زمین‌آماری را برای عناصر U, Th, Nb, Bi انجام دادیم که مطالعات واریوگرافی نشان داد مدل کروی بهترین مدل برازش داده شده می‌باشد که دامنه وابستگي مكاني براي سه عنصر U, Nb, Bi تقریباً 500 متر و برای Th تقریباً 200 متر می‌باشد. که در نهایت نقشه‌های تخمین و خطای تخمین با استفاده از روش زمین‌آماری کریجینگ معمولی با مدل نمایی در محیط نرم‌افزار GS+ تهیه شدند. که ارزيابي نتايج با محاسبه مجذور ميانگين مربعات خطا (RMSE) و ميانگين خطا (MAE) نشان‌دهنده دقت قابل قبول تخمين‌گر كريجينگ می‌باشد. سپس در نتیجه‌گیری نتایج این روش‌ها را بررسی کردیم که نتایج آن تقریباً بر هم منطبق بوده و در نهایت منطقه‌ی آنومال برای عناصر U, Th, Nb, Bi را در منطقه معرفی کردیم.
کلمات کلیدی : دورفل آنالیز فاکتوری واریوگرافی کریجینگ