مدیریت ریسک پروژه‌ها در راستای توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل کشور با رویکرد استاندارد PMBOK (مطالعه موردی: پروژه ملی ساماندهی تقاطع سنگ بست در بزرگراه مشهد- دوغارون)

سيد حميدرضا خاتمي¹ سيد شهاب خاتمي² شايان حجت پناه³ محمد معهود⁴

1) دانشجوي كارشناسي ارشد مهندسي عمران، مهندسي مديريت ساخت دانشگاه مهرالبرز
2) كارشناسي ارشد مهندسي عمران، مهندسي ژئوتكنيك دانشگاه آزاد تهران مركز
3) تدريس¬يار كارشناسي ارشد مديريت پروژه ساخت دانشگاه مهرالبرز
4) تدريس¬يار كارشناسي ارشد مديريت پروژه ساخت دانشگاه مهرالبرز

محل انتشار : چهارمین کنگره بین المللی مهندسی، تکنولوژی و علوم کاربردی - نیوزلند(etas2019.com)
چکیده :
ريسك، پتانسيلي است كه می‌تواند مشكلاتي در اجراي پروژه و دستيابي به اهداف آن ايجاد نمايد. ريسك جزء ذاتي تمام پروژه‌ها است و امكان حذف كامل آن وجود ندارد. اگرچه می‌توان براي كاهش تأثیر ريسك در دستيابي به اهداف پروژه، آن را به‌طور مؤثري مديريت كرد؛ اما احتمال رخداد آن حداقل دریکی از ابعاد پروژه از قبيل محدوده، زمان، هزينه يا كيفيت وجود دارد. بنابراين شناسايي، تجزیه‌وتحلیل و اولویت‌بندی ریسک، می‌تواند نقش بسزايي در موفقيت پروژه داشته باشد. كشورهاي درحال‌توسعه براي رسيدن به رشد، مجبور به افزايش سرمایه‌گذاری در بخش‌های زيربنايي هستند. اين بخش‌ها علاوه بر تأمين نيازهاي اساسي، تأثیر مثبتی بر تسريع توسعه اقتصادي دارند. هرچند كشورهاي درحال‌توسعه‌ای مانند ايران، براي رسيدن به اين هدف، با محدودیت‌ها و عدم اطمینان‌هایی روبه‌رو می‌شوند، اما براي غلبه بر آن‌ها يا كاهش آن‌ها، ناچارند كه بخش‌های خصوصي داخلي و خارجي را در پروژه‌ها يا خدمات زيربنايي درگير كنند. بنابراين با توجه به ماهيت نامطمئن پروژه‌ها و لزوم صرف بهينه منابع، هر پروژه با عدم اطمینان‌هایی مواجه است. اين اعتقاد كه پروژه‌ها سرشار از عدم اطمینان‌هایی مانند مهارت‌های فني يا كيفيت مديريت و ... هستند، اين واقعيت را تقويت می‌کند كه بسياري از پروژه‌ها در دستيابي به اهداف منافع، هزينه، محدوده و زمان مورد انتظار شكست می‌خورند. وجود ريسك و عدم قطعيت در پروژه موجب كاهش دقت در تخمين مناسب اهداف شده و از كارايي پروژه‌ها می‌کاهد. بنابراين، نياز به شناخت و مديريت ريسك در پروژه، كاملاً روشن است. با توجه به اهميت علم مديريت پروژه، در سال‌های اخير، استانداردهاي متنوعي در اين زمينه پديد آمده‌اند. اين استانداردها شامل اصول پایه‌ای و الزاماتي است كه براي مديريت موفق يك پروژه يا پیاده‌سازی سيستم مديريت پروژه يك سازمان لازم به نظر می‌رسد که نویسندگان در نگارش این مقاله از پژوهش‌های مستقل خود در این حوزه بهره برده‌اند و در طرح آن و ساختار و محتوای مقاله به رویکرد استانداردی نظیر PMBOK برای مدیریت ریسک پروژه‌ها نیز نیم‌نگاهی تحلیلی داشته‌اند. از دیگر سو، پروژه‌های راه‌سازی، بخش عظیمی از اعتبارات و منابع مالی یک کشور را به خود اختصاص می‌دهند در هر مرحله ازآنجام یک پروژه راه‌سازی، ریسک‌های متفاوتی وجود دارند که مانع از رسیدن پروژه‌ها به اهداف اصلی پروژه یعنی زمان، هزینه و کیفیت بوده و ازنقطه‌نظر مدیریت پروژه، تحلیل و کنترل این ریسک‌ها بسیار حائز اهمیت است. همچنین با استفاده از نتایج حاصله و شناسایی ریسک‌هایی که احتمال وقوع آن‌ها در این‌گونه پروژه‌ها زیاد می‌باشد، می‌توان قبل از شروع پروژه، برنامه‌ریزی مؤثری را جهت پیشگیری از وقوع این عوامل انجام داد و یا تأثیر آن‌ها را بر اهداف اصلی پروژه به حداقل رساند، اگرچه محققان معتقدند با بررسی عوامل به وجود آورنده تأخیرات و تعیین تأثیر هر یک از آن‌ها می‌توان تا حد زیادی ریسک‌ها را کنترل و مدیریت کرد.
کلمات کلیدی : پروژه‌های زیربنایی توسعه اقتصادي مدیریت ریسک سيستم مديريت پروژه پروژه‌های راه‌سازی استاندارد PMBOK