کاربست علم روانشناسي محیطي در معماري و بازخورد آن در مطالعات انسان و محیط انسان ساخت

حمیدرضا رزمی¹ میلاد غلامی²

1) دانش آموخته کارشناسی ارشد، مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران. نویسنده مسئول، عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان.
2) دانش آموخته کارشناسی ارشد، مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آیت الله آملی ، آمل، ایران، نویسنده مسئول.

محل انتشار : چهارمین کنفرانس بین المللی پژوهش های کاربردی در علوم و مهندسی - دانشگاه وریج بروکسل(4carse.com)
چکیده :
با افول نهضت معماری مدرن و وارد کردن انتقاداتی به طراحان این نهضت در کاربرد ناقص مدل انسـان، رشته ای به نام «روانشناسی محیط» تأسیس شد. پس از آن، با توسعه مطالعات این رشته و کاربرد روزافزون واژه «محیط» توسط پژوهشگران حوزه های مختلف علمی، تشخیص معنای محیط مشکل شد. مفهوم روانشناسی محیط مفهومی پردامنه و پرکاربرد می باشد که از سوی مطالعات علوم رفتاری در حیطه معماری و محیط انسان ساخت متداول شده است. از آنجا که همه جانبه بودن این مفهوم موجب بدیهی انگاشتن آن در برخی ارجاعات شده است؛ این مقاله می کوشد با بررسی ادبیات مطالعات محیط و رفتار نگرشی جامع و بن مایه ای به این مفهوم داشته آن را مورد تحلیل قرار دهد امروزه توجه به جایگاه علوم رفتاري در طراحي شهري و معماري و چگونگي تاثيرگذاري فضا بر بروز رفتار انساني از جمله مواردي است که نيازمند بررسي و بازبيني مفهومي و عملياتي است که ترسيم کننده جایگاه واقعي علم روانشناسي محيطي در طراحي معماري باشد. از اینرو این مسئله، بستری لازم را برای نگارش پژوهش حاضر فراهم کرده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف بیان قابلیت های تعمیم یافته محیط ساخته شده برای انسان و تبیین مفاهیم رابطه ی معماری و رفتار انسان است، شکل گرفته است که غالب مطالعات آن از نوع اسنادی (کتابخانه‌ای) استوار بوده، بهره برده شده است. با استناد به نتایج پژوهش می توان این گونه برآورد نمود که، دانش روانشناسی محیطی، رابطه ی دو سویه بین محیط و انسان و همچنین نظریه ها و مکاتب اینحوزه و تأثیر کیفیت محیط ساخته شده بر رفتار و روان انسان داشته است .در این بررسی مشخصگردیده که به تکوین رسیده «روانشناسی محیطی» از تعامل دو حوزه علوم رفتاری و معماری، دانش میان رشته ای و نظریه های طراحی بر پایه نیازها و درک انسان از محیط زندگی تدوینگردیده است، لذا می توان روانشناسی محیطی را عرصه مشترک معماری و علوم رفتاری قلمدادکرد .هدف معماران از پرداختن به این دانش، تحلیل رابطه انسان و محیط و کاربرد آن درطراحی معماری است.
کلمات کلیدی : روانشناسی محیطی محیط ساخته شده الگوهای رفتاری کيفيت محيط انسان.