تحلیل بازنمایی پوشش زنان دورۀ صفویه در نقاشی‌های مبتنی بر روایات جهانگردان

مریم همایونی فر¹ جواد امین خندقی² جمال عرب زاده³

1) دانشجوی کارشناسی ارشد نقاشی، دانشکده هنر، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران،
2) استادیار گروه ادبیات نمایشی، دانشکده هنر، موسسه آموزش عالی فردوس، مشهد، ایران،
3) استادیار گروه نقاشی، دانشکده هنرهای تجسمی، دانشگاه هنر، تهران، ایران،

محل انتشار : سومین کنفرانس بین المللی معماری، عمران،شهرسازی،محیط زیست و افق های هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب(3icacu.ir)
چکیده :
پوشش یکی از نشانههای شاخص نظام فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و اعتقادی ملتها است. زبان نیز گفتمان مؤثر فرهنگی و هنری است که چون پرچم، هویت ملی، سیاسی و بار معنایی ارزشهای یک ملت را بر دوش میکشد. نقش تأثیرگذار و تأثیرپذیر این دو در طول تاریخ کاملاً مشهود است؛ تا آنجا که اگراز هویت و اصالت بهرهمند باشند غنای آن‌ها سدی در مقابل هجمهها و آسیب‌های دیگر فرهنگها است. حال اگر به هر جهت از مسیر هویتی خود خارج شود، با یادآوری داشتههای خود از این استیصال رهایی یافته و سعی به حل مسئله و کمک به رونق و پیشرفت آن میکند. از این‌رو تاریخ و نشانههای آن راهنمای همیشگی و سفیر ما تلقی شده و نقشۀ راه خوانا در حوزههای مختلفی است که مسیر مطمئن را نشان میدهد. عنوان پژوهش حاضر، تحلیل بازنمایی پوشش زنان، از اوایل عصر صفویه تا اوایل دورۀ قاجار است. راویان این دوره، جهانگردانی هستند که در آثار متنی و تصویری به ارائۀ اطلاعاتی مفید در سفرنامهها پرداختهاند. این تحقیق با رویکردی هنری و کاربرد روش بینامتنی در حوزۀ بینارشتهای سعی در انتقال مفاهیم کارکردی لباس زنان عصر صفوی داشته و به ترجمۀ کاربردی مورد نیاز آن در عصر حال پرداخته است. این تحقیق در روش کیفی است و از نظر هدف کاربردی بوده و مختصات پوشش در آثار پس از نمونهگیری از متون و نقاشی به صورت گزارشی در جداول آورده شده است. سپس به طبقهبندی، ارزیابی و مقایسۀ تصویری و نمونۀ جدید، در این تبادلات رسیده و این گفتمان در بخش عملی، به صورت مدل جدیدی از لباس معرفی شده است. در خلال این رویکرد هنری دستیابی به سؤالات پژوهش نیز محقق شده است.
کلمات کلیدی : پوشش زنان نقاشی صفویه جهانگردان طراحی لباس