مؤلفه‌ها و زیرمؤلفه‌های مؤثر در طراحی با رویکرد دلبستگی به مکان

کیمیا السادات طبیب‌زاده¹ حامد مضطرزاده² محمد پروا³ وحیده حجتی⁴

1) گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
2) گروه شهرسازی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
3) گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
4) گروه شهرسازی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران

محل انتشار : سومین کنفرانس بین المللی معماری، عمران،شهرسازی،محیط زیست و افق های هنر اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب(3icacu.ir)
چکیده :
دلبستگی به مکان از جمله مباحث روان‌شناسی محیط در زمینه طراحی فضا به‌شمار می‌آید. انسان‌ها به‌واسطه حضور در مکان‌ها، معانی مکانی را دریافت کرده و به‌سبب خاطرات، پیش‌زمینه‌ها و تصاویر ذهنی مرتبط با مکان، احساسات و درک متفاوتی از مکان دارند. معماری فضاها و تلاش برای ایجاد محیط‌های مطلوب و متناسب با نیاز کاربران می‌تواند در این معانی دخیل شود و دلبستگی به مکان افراد را تغییر دهد و از این جهت، وفاداری به مکان کاربران و تلاش در حفظ آنها را ارتقاء بخشد. هدف پژوهش حاضر، تعیین مؤلفه‌ها و زیرمؤلفه‌های تأثیرگذار در دلبستگی به مکان کاربران است. پژوهش پیش رو از منظر روش‌شناسی، پژوهشی کاربردی و کیفی است که با روش توصیفی- تحلیلی با کمک مطالعات کتابخانه‌ای با استناد به منابع مکتوب معتبر انجام شده است. ابتدا توضیحاتی در مورد دلبستگی به مکان ارائه شده و پس از آن با کنکاش در 15 پژوهش معتبر علمی که به بررسی میزان دلبستگی به مکان کاربران در معماری کاربری‌های متفاوت پرداخته بودند، مؤلفه‌های دلبستگی به مکان مشخص شده و زیرمؤلفه‌های هر یک از این مؤلفه‌ها با مطالعه پژوهش‌ها و کتاب‌های مختلف، جمع‌آوری، تدوین و ارائه شده است. یافته‌ها حاکی از آن بوده‌اند که مؤلفه‌های سنجش دلبستگی به مکان عبارت‌اند از: 1- وابستگی به مکان؛ 2- هویت مکانی؛ 3- دلبستگی عاطفی؛ 4- دلبستگی و پیوندهای اجتماعی.
کلمات کلیدی : دلبستگی به مکان روان‌شناسی محیط و معماری فضا وابستگی به مکان و طراحی معماری هویت مکانی دلبستگی عاطفی دلبستگی و پیوندهای اجتماعی.