شاخصه ها و اصول طراحی در بافت فرسوده، در راستای ارتقاء حس مکان

رویا کیهانی¹ محمدرضا سلیمانی²

1) دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، ایران،
2) استاد و عضو هیئت علمی مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب، ایران،

محل انتشار : نهمین کنگره سالانه بین المللی عمران، معماری و توسعه شهری(9icsau.ir)
چکیده :
اخیراً با تغییرات ساختار کالبدی، اجتماعی و اقتصادی؛ بازسازی و نوسازی مورد توجه پژوهشگران رشته های مختلف معماری، شهرسازی و... قرار گرفته است. بافت های فرسوده به دلیل فرسودگی در کالبد و کارکرد، کارایی خود را از دست داده اند؛ همچنین به دلیل فقر ساکنین، تمایل پایین سرمایه گذاران و... این بافت ها به حال خود رها شده اند. این امر باعث شده است تا افراد بومی مجبور به مهاجرت از محله شوند و قشر ضعیف تر و مهاجر و... وارد این محله ها شوند و محله ها علاوه بر عدم زیبایی منظر شهری، امنیت پایینی نیز پیدا کنند. اخیراً توجه افراد به سمت بافت های فرسوده و نوسازی آنها و به خصوص نوسازی کارخانه های متروکه جلب شده است. امروزه ما شاهد تعطیلی کارخانه های بسیاری در تهران هستیم که در گذشته جزء بافت خارج از شهر بوده و امروزه با گسترش شهرنشینی، جزء بافت شهری هستند. این کارخانه ها به دلیل عوامل زیست محیطی و... به خارج از شهر انتقال یافته اند و محل کارخانه ی قدیم آنها، متروکه شده است. امروزه می توان با نوسازی این کارخانه ها و تغییر کاربری، در هزینه و... صرفه جویی کرد. یکی از مهم ترین مسائل در نوسازی بافت های فرسوده، عدم توجه افراد به حس مکان می باشد؛ ما شاهدیم که معماران و... در طراحی های خود صرفاً به حس بینایی افراد توجه می کنند و از حواس دیگر غافل اند؛ در حالیکه می توان با مدنظر قراردادن حواس پنجگانه، حس مکان را در محیط ایجاد کرد تا افراد حس راحتی بیشتری داشته باشند. پژوهش حاضر با توجه به سنت کیفی تحقیق، با روش پژوهش تحلیلی-توصیفی مبتنی بر تفسیر؛ با تحلیل بحث های نظری و ویژگی های لازم برای طراحی و همچنین با تحلیل پروژه های اجرایی در زمینه ی بازسازی کارخانه های متروکه؛ شاخصه ها و اصول طراحی در بافت فرسوده، در راستای ارتقاء حس مکان مانند: ارتباط درونی با محیط، تاکید بر نقش ادراکات حسی، ایجاد اجتماع محلی، قابلیت ادراک مکان، ایجاد تعامل صمیمی، افزایش کیفیت محیط، ایجاد تنوع فعالیتی و... را به پژوهشگران عرضه می کند.
کلمات کلیدی : حس مکان بافت فرسوده بازسازی کارخانه های متروکه موزه هنرهای معاصر آفریقای جنوبی کارخانه آرگو