جلوه های عرفانی و مذهبی در ادبیات ایران

لیلی خیدانی¹

1) استادیار گروه معارف اسلامی - پیام نور - ایران

محل انتشار : سومین کنگره بین المللی مدیریت، اقتصاد، علوم انسانی و توسعه کسب و کار(3icmba.ir)
چکیده :
هر علمی ترکیبی از مبادی و مسائل است. مسائل علم عبارت از آن سلسله گزاره هایی است که در آن علم مورد اثبات یا نفی قرار می گیرد. ولی مبادی علم عبارت از مفاهیم یا گزاره هایی است که اثبات مسائل علم بر آنها مبتنی است. اما در آن علم مورد اثبات واقع نمی شوند. یکی از مسائل مهم و زیربنایی فلسفه های علوم، بحث ازرابطه علوم با دین است. مساله اسلام و علوم ادبی یا دین و ادبیات در فلسفه علوم بحث مهمی است. ادبیات مجموعه تظاهرات هنری هر قوم است که در قالب کلام همراه با تخیل و عاطفه در آمده است. معتبرترین، ارزشمندترین و شناخته شده ترین متون ادبیات کلاسیک ما در طول تاریخ، آثاری را شامل می شود که مضمون برجسته در آنها تفکر دینی، عرفان اسلامی و تعالیم اخلاقی است. دغدغه اصلی شاعران و نویسندگان و پدیدآورندگان این آثار ستایش، حمد و تکریم خداوند، انبیاء، ائمه و بیان مفاهیم و ارزش های دینی و اخلاقی بوده است. ویتگنشتاین بر این باور بود که زبان دین زبان کشف از واقع نیست بلکه زبان او، زبان احساس و عاطفه شخصی با خداست یعنی علم ارزش معرفتی دارد ولی دین ارزش احساسی و عاطفی شخصی. پس بحث در فلسفه دین درباره زبان دین به مفهوم حکایت کننده یا عدم حکایت از واقع است ولی در فلسفه علوم ادبی بحث پیرامون دین و ادبیات یا جایگاه ادبیات در دین است، نه صرف زبان آن.
کلمات کلیدی : ادبیات عرفان معرفت دین