بررسی معناشناختی توصیفی واژه استغفار در قرآن

علی رفیعی¹

1) دکتری زبان و ادبیات عرب دانشگاه فردوسی مشهد، ایران

محل انتشار : دومین کنفرانس بین المللی علوم رفتاری و مطالعات اجتماعی(2ibsconf.com)
چکیده :
استغفار از عوامل مهمّ دریافت رحمت الهی است که دارای ثمرات معنوی و مادّی فراوانی می باشد. این مقاله درصدد است تا ضمن تحلیل معنای لغوی و اصطلاحی استغفار و مشتقّات آن، وجوه معنایی و واژگان مرتبط با آن را نیز به صورت همنشین یا جانشین، در آیات قرآنی بیان کند. بدین ترتیب مطالب با روش «توصيفي تحليلي»، تحت عنوان «معناشناسی توصیفی» بررسی می شود. هسته مرکزی معنای این واژه، همان پوشاندن است که در قرآن کریم تحوّل معنایی داشته است؛ به جهت اینکه معنای پوشش درباره پدیده های مادّی به پوشاندن پدیده های معنوی مانند گناهان، زشتی ها و سخنان ناروا تغییر معنا یافته است. وجوه معنایی آن در قرآن، می تواند طلب آمرزش از شرک و گناه و نیز به معنای نماز، باشد. بر اساس کاربرد وحیانی، استغفار با بسیاری از واژه های قرآنی مانند «ندامت، توبه، إنابه، اسلام، ایمان، رحمت، صدق، قنوت، انفاق، اغترار، استکبار، اشراک، جحیم، کفر، فسق، عذاب، ذنوب، خطا و...»، در ارتباط است که حوزه معنایی وسیعی را تشکیل داده و در رابطه جانشینی یا همنشینی، به نوعی با آنها ترادف، تقابل یا ارتباط معنایی دیگری دارد.
کلمات کلیدی : قرآن کریم استغفار معناشناسی توصیفی رابطه معنایی.