معرفی و بررسی تحلیلی «اجازه‌نامه‌ طبابت وثوق‌الحکماء» و تکمله‌های آن

مریم محسنی سیف‌آبادی¹

چکیده :
اجازه‌نامه‌های پزشکی بخشی از اسناد ارزشمند و منابع دست اولی هستند که می‌توانند در حل و فصل نکات باریک و تاریک پژوهش‌های تاریخ پزشکی بسیار راه‌گشا باشند. با وجود این که صدور این اجازه‌نامه‌ها از دوره باستان در ایران مرسوم بوده؛ اما متأسفانه قدمت اکثر قریب به اتفاق اجازه‌نامه‌ها و گواهی‌های طبابت موجود در ایران به دوران قاجار بازمی‌گردد. این مقاله با روش کتابخانه‌ای اسنادی و با رویکرد توصیفی - تحلیلی در پی معرفی و بررسی تحلیلی یک مجموعه سندِ هفت برگی از اجازه‌نامه‌ها و گواهی‌های طبابت فردی به نام میرزا فضل‌الله وثوق‌الحکماء است که در اواخر دوران قاجار و اوایل دوران پهلوی می‌زیست. اولین سند این مجموعه گرانبها در روز سه‌شنبه اول ذیحجه 1319 قمری در زمان حکومت مظفرالدین شاه قاجار توسط نظام الحکماء توقیع شد و در طول بیش از 15 سال، اجازه‌نامه‌هایی به عنوان تکمله از اطبای مطرح زمان به آن اضافه شد تا بالاخره این مجموعه در تاریخ یکشنبه بیست و دوم رمضان 1334 قمری، با اجازه نامه رسمی وزارت معارف در سال‌های پایانی حکومت احمدشاه، آخرین پادشاه قاجاریه تکمیل شد. این مجموعه شامل 7 برگ، 1 قطعه عکس و 1 قطعه تمبر است و اجازه‌نامه‌های آن به سه زبان فارسی، عربی و فرانسه نوشته شده، برگ‌های پایانی این سند به همراه امضاها و تاریخ‌های متعدد حاکی از دست به دست شدن‌های فراوان آن دارد؛ ولی سرانجام پس از تأسیس سازمان اسناد ملی ایران در سال 1349 شمسی این مجموعه در این مرکز بایگانی شد. اسناد این مجموعه اطلاعات بسیاری از جمله چگونگی و روند آموختن طب، عناوین دوره‌های آموزشی، نحوه سنجش مهارت محصلین طب، اساتید و اطبای برجسته و سمت آن‌ها، وضعیت و امکانات بهداشتی و حتی اهداف اصلی پرداختن به این علم در آن دوره را در اختیار پژوهشگران تاریخ پزشکی قرار می‌دهند.
کلمات کلیدی : سند، اجازه‌نامه طبابت، تاریخ پزشکی، میرزا فضل‌الله وثوق‌الحکماء، وزارت معارف، طب ایرانی.

زبان مقاله : فارسی
محور مقاله : معرفی تفصیلی نسخه های ارزندۀ خطی
محل انتشار : همایش بین المللی مخطوطات مشرق زمین
آدرس وب سایت کنفرانس : orientalconferences.ir
ارسال کننده : مریم محسنی سیف آبادی
کد IOI مقاله : XFZC-HHGCH
لینک مستقیم مقاله : https://isnac.ir/XFZC-HHGCH